Ontdek de Spoorzone 013
Vertel tegen een NS-man van de werkplaats dat je in de afdeling triple-kleppen hebt gewerkt en hij weet waar je het over hebt. Zeg hetzelfde tegen een buitenstaander en hij of zij zal je verbaasd aankijken. ‘Dat is ook logisch’, zegt Wil Smans (1958) en al vanaf 1978 werkzaam bij het spoorwegbedrijf. ‘Het gaat om een specifiek onderdeel van het remsysteem. Specialistisch werk dat laat zien dat naast het grove werk ook verfijnde techniek deel uitmaakte van de werkplaats.’
‘Het monteren en testen van alle luchtcomponenten gebeurde ooit in een deel van wat nu weer de Wagenmakerij heet (gebouw 92) en dat bekend stond als ‘het aquarium’. Dat was een ruimte die met glazen wanden was afgezet. In die hal waren verder de algemene bankwerkerij en werden de stroomafnemers gerepareerd. Later is het monteren verplaats naar een nu afgebroken gebouw waar vier compartimenten waren gemaakt om de geluidsoverlast te beperken. Daartegenover zat toen de testafdeling.‘
‘Triple-kleppen horen bij de luchtafdeling. Het is een onderdeel van het remsysteem van een trein. Het is een apparaat dat zorgt dat de luchtdruk in het remsysteem lager wordt waardoor de druk in de remcylinder stijgt. Je kunt het als een apparaat zien dat voor een automatisch remsysteem zorgt.
Het systeem bestaat al sinds het begin van de 20e eeuw en werd in de diverse werkplaatsen gerepareerd. Alle locomotieven, rijtuigen en wagons hebben zo’n triple-klep. Je moet je voorstellen dat voordat dit systeem bestond op alle wagons van een trein een remmer stond die zorgde dat de rem bediend werd.’
Eind jaren twintig, begin jaren dertig vond een grote reorganisatie bij de NS plaats. Daarbij gingen voortaan alle locomotieven voor onderhoud naar Tilburg. Vanaf dat moment was Tilburg de grote werkplaats voor de locs. In die jaren is ook de reparatie van triple-kleppen voor de hele NS naar Tilburg gegaan.
Wil Smans was een van de mensen die via De Volt bij de Werkplaats is gekomen en daar gaandeweg intern is opgeleid tot persmeester. ‘Ik was eerst monteur op de luchtafdeling, zoals gezegd ook bij de triple-kleppen. Bij een groepschef deed je de eerste cursussen over de pneumatische apparaten. In de praktijk deed je dan ervaring op en ging je weer naar een volgende cursus. Dat was soms ook in Utrecht. Uiteindelijk werd je persmeester. Hij was belast met het testen van alle componenten die op lucht werkten tot de ruitenwisser van de locs aan toe. Als je doorschoof naar persmeester 1 kwam daar het testen op de locomotief bij. Als een locomotief helemaal was gemonteerd en beproefd, ing deze op proefrit. Als persmeester moest je dan tekenen dat alle luchtonderdelen in orde waren.‘
Wil Smans werkt nog steeds bij de NedTrain en is mee verhuisd naar het Componentenbedrijf op Loven. ‘Het grootste verschil? Een modern ingerichte hal, beter ingerichte werkruimte, waarbij veel meer dan in mijn beginjaren oog is voor geluidsoverlast, veiligheid en werkomgeving.’
Op de afbeeldingen I en II zien we de remwerkafdeling in 1939.
Tilburg Wiki
Ontdek de Spoorzone
Tekst en interview Henk van Doremalen
