Louis Sparidans
Vele oudere Tilburgers herinneren zich ongetwijfeld nog het ‘IJzeren Gordijn’ uit de ‘Koude Oorlog’ op de grens tussen Oost- en West-Duitsland tussen de jaren 1961 en 1989. Ook waaróm het er stond en dat verscheidene slachtoffers daarbij zijn omgekomen.
Bijna honderd jaar geleden werd, min of meer vlakbij Tilburg, eveneens een dergelijk ‘gordijn’ aangebracht. Het lag praktisch op de grens tussen Nederland en België en was ruim 300 km lang, van het (toenmalige nog) Vierlandenpunt bij Vaals in Zuid-Limburg tot aan Knokke aan de Noordzee.
Het werd in oktober 1915 aangelegd als onderdeel van de Eerste Wereldoorlog, die dit jaar (2014) honderd jaar geleden uitbrak.
Het werd door de meeste Tilburgers destijds ‘d'n elektrieken draad’, ook wel ‘Dodendraad’ of ‘Dodenhek’ genoemd, aangelegd door de Duitse bezetters van België om het bezette België en het neutrale Nederland van elkaar te scheiden.
De versperring stond onder dodelijke electrische spanning van 2000 volt en moest verhinderen dat oorlogsvrijwilligers België ontvluchtten. Tevens moest het hekwerk verhinderen dat spionageberichten uit bezet gebied via Nederland geallieerde spionagediensten bereikten en diende het smokkel tegen te houden.
Aan beide zijden van ‘de Draad’ was een extra hek met prikkeldraad geplaatst, om mens en dier van ‘de Draad’ weg te houden. Aanraking van ‘de Draad leidde tot elektrocutie, met meestal de dood tot gevolg. Onbekendheid met elektriciteit, hetgeen leidde tot onvoorzichtigheid, speelde een rol bij het aantal slachtoffers. Naast het prikkeldraad lag aan Belgische zijde een pad voor patrouilles.
Vanwege het grillige karakter van de grens ontstond (onder meer) bij Poppel een stuk ‘niemandsland’, een ideaal gebied voor smokkelarij. Zo ook in de Belgische enclave Baarle-Hertog die niet bezet was en aan de Nederlandse kant van ‘de Draad’ bleef.
‘De Draad’ kostte niettemin naar schatting aan vele honderden mensen het leven, maar kon niet voorkomen dat duizenden mensen op velerlei (andere) manieren de grens toch passeerden. Na het einde van de oorlog werd het ‘Dodenhek’ snel afgebroken.
Louis Sparidans
Bron: deels Wikipedia
