Frans Kense
Van de ruim 1 miljoen oorlogsvluchtelingen uit België in 1914 keerde de meerderheid al weer snel terug naar huis. Ruim honderdduizend Belgen bleven gedurende de Eerste Wereldoorlog in Holland achter. Voor deze achtergebleven mensen kwamen er, verspreid door het hele land, Belgische Consulaten. In Dordrecht, Vlissingen, Roosendaal, Rotterdam en Zwolle. Maar ook hier in Tilburg!
Over dit Consulaat in Tilburg is nog niets gepubliceerd. Zelfs via internet en in historische kranten is er nauwelijks iets over te vinden.
In eerste instantie was er hier voor de opvang van de Belgische vluchtelingen. In oktober 1914 kwam er een ‘Nederlandsch Comité tot steun van Belgische vluchtelingen’. Toen gevestigd op de hoek Stationstraat en Poststraat. Met name was men actief bij het bemiddelen van huisvesting.
De eerste vermelding van het bestaan van het latere Consulaat blijkt uit een brief vanuit Baarle-Nassau van 28 september 1915, gericht aan de Consul in Tilburg:
‘In antwoord op uw brief kan ik U melden dat er geen aanwijzingen zijn dat de Duitse autoriteiten de leden van de burgerwacht interneert bij hun terugkeer in het land. Verschillende leden van de burgerwacht van Turnhout waren teruggekeerd naar hun stad en werden niet verontrust.’
De Consul maakte ook sporadisch gebruik van de lokale pers, zoals een mededeling in de Tilburgsche Courant van 22 april 1916:
‘Belgische Miliciens. Het Consulair Agentschap van België te Tilburg brengt ter kennis van alle miliciens van het contingent voor 1915 van het kanton Tilburg die niet naar Engeland zijn vertrokken, om er de vereischte formaliteiten te vervullen en die in België voor den oorlog niet zijn vrijgesteld, dat zij zich moeten aanbieden op het Consulaat, Spoorlaan 90, den 27en April 1916, ten 9 ure, om er onderrichtingen te ontvangen.’
Met andere woorden Belgische vluchtelingen die dienstplichtig waren werden verwacht zich te melden.
De laatste vermelding in de krant was van 12 februari 1918.
‘Gevraagd voor een heer kamer met pension, liefst omtrent station.
Belgisch Consulaat Spoorlaan 90.’
Dit nummer Spoorlaan 90 van toen, is nu het rechter deel van het dubbele pand Spoorlaan 386/388 (afb. 1), een ontwerp van architect Cornelis van Hoof uit 1906. Dus de woning waar het Belgisch Consulaat in was gevestigd bestaat nog steeds.
Ongetwijfeld bevat het Rijksarchief in Brussel nog de nodige interessante gegevens over het doen-en-laten van dit Belgische Consulaat in Tilburg.