Henk van Mierlo
Telkens als ik een stukje lees uit vroeger dagen komen er weer herinneringen terug aan vroeger, toen ik als kleine jongen nog veilig met mijn zusje naar Opoe in Goirle liep bijvoorbeeld.
Ik –ook al ben ik “pas “ 74- herken in die kranten nog een hele boel dat ik ook no zelf heb meegemaakt.
De spoorwegovergangen van den Heuvel en Gasthuisstraat waren voor ons kinderen leuk om boven op de voetgangersbrug te staan en dan maar hopen dat de locomotieven flink stoomden als ze onder ons doorkwamen. En sóms hadden we het idee dat er machinisten waren die expres een hoop stoom lieten vliegen als ze onder de brug door kwamen, gewoon om ons een plezier te doen. Ik herinner me nog altijd die reuk.
Ergens anders op dit geheugen heb ik al eens een gedicht daarover geplaatst op het geheugen, maar ik wil het hieronder nog maar eens kwijt, het Tilburg dat ophield bij de bocht Kwaadeindstraat – Ringbaan West en de Ringbaan Noord die nog werd aangelegd.
Jeugdherinnering
Nog steeds als ik door Tilburg ga
denk ik aan vroeger jaren,
ga ik langs mijn jeugdpad heen
alsof de tegels mijn voetafdruk bewaren.
Theresia, ’t Goirke, Hasseltse kapel,
zonder Ringbaan nog een veilig oversteken,
de meimaand bracht seringen in de tuin
die gingen mee naar Opoe alle weken.
Gasthuisstraat, de overweg
de bijna altijd dichte bomen,
de voetgangersbrug waarop ik stond,
locomotieven onder me liet stomen.
Achterop bij Pa naar Goirle of naar Riel,
Beukennootjes rapen langs de wegen,
Nog steeds als ik door Tilburg ga,
Kom ik mijn jeugd weer tegen.
Maar alle gekheid op een stokje; wie beschrijft mijn verbazing toen ik in een krant van eind november 1913 een verslag las van de begrotingsbesprekingen voor 1914 en er enkele spoorwegperikelen aan de orde kwamen die ik in mijn jeugd aan den lijve had mee gemaakt: het rangeren, altijd tussen de middag als we anderhalf uur schaft hadden en er niets ander opzat om je fiets in de gleuf te zetten om hem omhoog te duwen. Wat groter, pakte je de fiets op je nek en droeg hem over de brug. Hij zou nog tot 1961 duren voordat deze hindernis werd vervangen door tunnels onder een (gedeeltelijk) hoogspoor
In die bewuste besprekingen werden al voorstellen aangedragen die de “ergelijke” overlast van de overwegen te verminderen. Zo bleek dat er tijdens de tentoonstelling van 2009 al afspraken zouden zijn gemaakt om van de Utrechtsestraat naar de Fraterstraat (wij noemden dat het Fratersgat) een tunnel te graven , zodat de overwegen van de Heuvel en de Gasthuisstraat zouden worden ontlast. Een nader raadslid dacht dat een hoogspoor ook een goede optie was. Eigenlijk de spoorzone avant la lettre.
Raadslid Van Dooren had een motie ingediend om via de ondertunneling een einde te maken aan de toestand, voor een gemeente als Tilburg onduldbaar.
Zo ontstond er een hele discussie over die tunnel, waarbij het College van mening was dat de gemeente zelf voor de kosten van zo’n tunnel op moest draaien. En dat een hoogspoor al helemaal niet te betalen was.
Daar kwam nog bij dat het Wilhelminakanaal en de Piushaven, in aanbouw , een groot deel van het rangeerterrein zou innemen en dat daardoor de overlast nog zou verergeren. Het college zou laten nazoeken of er inderdaad met de Staats Spoorwegen (toen nog) afspraken waren gemaakt, maar voorlopig werd het gehouden bij de voorgestelde wijziging van de gemeentebegroting:
B. en W- stellen den Gemeenteraad voor eene wijziging te brengen in de Gemeentebegrootingdienst 1914 verband met de aan te brengen verbetering van den overweg in de Gasthuisstraat door het leggen van een voetpad van klinkers ter breedte ongeveer van 1.60 M. aan de Oostzijde van den weg. Door den directeur Generaal der Mij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen zijn dat kosten, die ten laste der Gemeente zullen komen, geraamd op f 72.
Hieronder vindt U de ingediende motie en de discussie dienaangaande:
OVERWEG-AFSLUITBOONEN
Door het lid van den Raad, den heer H. v. Dooren is de volgende motie ingediend.
De Raad noodigt Burgemeester en Wethouders uit, een plan met begrooting te laten ontwerpen voor een tunnel onder den spoorweg Utrechtschestraat-Fraterstraat en tevens met de Directie der Mij tot Exploitatie van S. S in nader overleg te treden betreffend subsidie door haar te verleenen, zulks ten einde in het belang van het verkeer te voorzien en een einde te maken aan een toestand welke voor eene Gemeente als Tilburg onduldbaar is.
(Nieuwe) Tilburgsche Courant 2-12-1913
Gemeenteraad 01-12-1913
Voorstel van Burgemeester en Wethouders, tot wijziging der gemeente-begrooting in verband met verbetering van den spoorwegovergang bij de Gasthuisstraat.
De heer v. d. VELDEN bespreekt den Spoorwegtoestand alhier mede in verband de motie van den heer H. v. Dooren, luidende: „De Raad noodigt B. en W. uit, een plan met begrooting te laten ontwerpen , voor een tunnel onder den spoorweg Utrechtschestraat-Fraterstraat en tevens met de directie der Mij. tot Exploitatie van S. S. in nader overleg te«treden betreffende subsidie door haar te verleenen, zulks ten einde in het belang van het verkeer te voorzien en een einde te maken aan een toestand «welke voor eene Gemeente als Tilburg onduldbaar is."
Spr. is van oordeel, dat bij het tot stand komen der havenwerken een groot verkeer naar den Lovenschen weg zal overgebracht worden. Daarom zal de gemeente het oog dienen te houden op den toestand op Loven en in de Gasthuisstraat. Spr. vindt het gewenscht, dat er een raadscommissie worde in 't leven geroepen om deze kwestie eens grondig te bestudeeren ten bij de regeering op hoog spoor aan te dringen. Spr. meent dat de ellendige toestand daardoor wordt 'opgeheven.
De VOORZITTER zegt, dat B. en W. het er mede eens zijn, dat de huidige toestand hoogst gebrekkig is en het niet gewenscht is, dat deze bestendigd worde. B. en W. zijn reeds voor de Westelijke richting, bij de Alïeenhoudersstraat voor een ruimere passage in onderhandeling, doch het is en blijft een moeilijke en kostbare kwestie. Spr. zal de zaak echter opnieuw in de vergadering van B. en W. ter sprake brengen.
Den heer v. d. VELDEN is verteld, dat, toen destijds hier den spoorweg gelegd werd, de S.S. de verplichting op zich genomen heeft, om, indien de noodzakelijkheid blijkt, een verbindingsweg, aansluitende, op de Langepad, aan te leggen.
De VOORZITTER zegt, dat B. en W. hiervan niets bekend is, wanneer dit bestond, dan verkeerde de gemeente in een hooggunstige positie. Spr. zegt echter, dat noch de vorige secretaris, noch de huidige, iels van een dergelijke verplichting afwisten. Spr. heeft deze bewering eerst een dezer dagen vernomen en in het archief er na laten zoeken, doch er is niets gevonden. Na deze mededeeling door den heer v. d. Velden zal hij nogmaals nauwkeurig laten nakijken.
Den heer DONDERS heeft de vorige gemeentesecretaris op de vorige tentoonstelling medegedeeld, dat de Mij. van S.S. die verplichting op zich genomen heeft. De heer v. d. VELDEN vraagt of de gemeente de onkosten van een tunnel zelf moet dragen.
De VOORZITTER zegt, dat andere steden het zelf hebben moeten betalen. De heer v. DOOREN wijst er op„ dat in ieder geval de toestand onhoudbaar wordt; wanneer het Kanaal er is, zal het rangeerterrein worden ingekrompen, Waardoor de overwegen aan den Heuvel en Gasthuisstraat nog zwaarder belast worden.
De VOORZITTER zegt, dat de verhooging, die moet plaats vinden op het stuk Van den Heuvel tot aan Tivoli wel onttrokken wordt aan het rangeerterrein Maar spr. gelooft, dat de S.S. dan wel naar een ander terrein zal uitkijken. Het voorstel van B. en .W. wordt goedgekeurd.
(De heer van de Velden heeft het over het Langepad, dat werd door de komst van het spoor in tweeën gesplitst en bestaat tegenwoordig uit de Langestraat in het Centrum en de Oude Langstraat ten noorden van de spoorlijn.H.v.M.)
Henk van Mierlo
Nuenen
Foto’s uit Beeldonline van het oude station (1915) , de beide overwegen en “de sleuf’ waar de fiets in moest
