Henk van Mierlo
Op 6 februari 1958 moest ik me melden als rekruut bij de Stoottroepen in Venlo. Toen was er net een begin gemaakt met het aanleggen van het Hoogspoor en de bouw van het huidige station in Tilburg. Dat heeft tot in 1964 geduurd.
In 1913 waren er al plannen voor een Hoogspoor om het steeds drukker wordende verkeer te ontlasten. Deze plannen kwamen in de raadsvergadering van november aan de orde. Ik schreef er in mijn verhaal “Hoogspoor avant la lettre” elders op deze website het volgende over:
“In die bewuste besprekingen werden al voorstellen aangedragen die de “ergelijke” overlast van de overwegen te verminderen. Zo bleek dat er tijdens de tentoonstelling van 2009 al afspraken zouden zijn gemaakt om van de Utrechtsestraat naar de Fraterstraat (wij noemden dat het Fratersgat) een tunnel te graven , zodat de overwegen van de Heuvel en de Gasthuisstraat zouden worden ontlast. Een ander raadslid dacht dat een hoogspoor ook een goede optie was. Eigenlijk de spoorzone avant la lettre.
Raadslid Van Dooren had een motie ingediend om via de ondertunneling een einde te maken aan de toestand, voor een gemeente als Tilburg onduldbaar.
Zo ontstond er een hele discussie over die tunnel, waarbij het College van mening was dat de gemeente zelf voor de kosten van zo’n tunnel op moest draaien. En dat een hoogspoor al helemaal niet te betalen was”
Er zou nog overleg met de -toen nog- Staatsspoorwegen plaats vinden over de tunnel, hoogspoor vond men al helemaal niet te betalen. Toen bleek dat de Spoorwegen niet (mede) voor de kosten wilde opdraaien ging het plan in de ijskast.
In “Ach lieve tijd” lezen we vervolgens:
“Aan de rand van de bebouwde kom zou Tilburg tussen de beide wereldoorlogen wel aan ongelijkvloerse kruisingen met de spoorbaan komen. Aan de oostzijde werd de stad hierbij geholpen door het rijk. De aanleg van het Wilhelminakanaal maakte de bouw van spoorbruggen in de lijnen naar Boxtel en Den Bosch noodzakelijk. In verband met de eisen van de scheepvaart moesten dit hooggelegen vaste overbruggingen worden. Her tracé van het
Wilhelminakanaal zoude bestaande spoorlijnen zodanig kruisen dat de bruggen op enkele honderden meters van elkaar kwamen te liggen. Besloten werd tot een brede overbrugging en het omleggen van de lijn naar Den Bosch. Aanvankelijk deze bij het huidige Insulindeplein van de andere lijn af en liep ze over de Insulindestraat, richting Berkel-Enschot. In verband met de kanaalaanleg werd de splitsing verlegd naar het huidige punt ten oosten van de spoorbruggen. Omdat de bruggen toch hoog moesten komen, werden spoordijken zo doorgetrokken dat het wegverkeer onder de spoorbaan door kon. Dit betekende de opheffing van een fors aantal overwegen, vijf in de lijn naar Boxtel en drie in de lijn naar DEN Bosch, Daarvoor in de plaats kwamen vier onderdoorgangen, terwijl de wegen langs het kanaal onder de spoorbruggen door werden gevoerd. Zo ontstond onder meer de onderdoorgang Ringbaan Oost ter vervanging de overwegen in de Lovensestraat en de Bosscheweg. Deze kwam in I92l gereed.
Het viaduct was wat aan de lage kant. Spottend zongen de Tilburgers dan ook: ‘We hebben ook een viaduct. Ge stoot oewe kop as ge nie bukt.’
In 1933 was de stadsuitbreiding zo ver gevorderd dat de aanleg van de Ringbaan West in zicht kwam. Vanaf 1938 wordt de weg hier via een hoge brug over de spoorlijn gevoerd. Het viaduct biedt een weids uitzicht over de stad.
Zo had Tilburg tussen de beide wereldoorlogen twee kruisingsvrije verbindingen tussen de beide stadsdelen gekregen, aan de oost en de westkant, Maar in het centrum bleef de situatie zoals zij was”
Of er tussen 1913 en 1939 nog initiatieven zijn ondernomen om de plannen nieuw leven in te blazen, weet ik niet. Feit is wel dat de op 21 oktober 1938 de Raad een voorlopig plan kreeg voorgelegd tot het maken van een tunnel onder het spoor tussen de Heuvel en de Koestraat. Zij besloot dat dit verder moest worden uitgewerkt en stelde een krediet van ƒ 10.000,- daarvoor beschikbaar.
De Nieuwe Tilburgsche Courant van 25 febr. 1939 meldt dat in de Gemeenteraad van 3 maart het tunnelplan zal worden voorgelegd met het advies dit project uit te laten voeren. De totaalkosten zijn begroot op ƒ 555.000,-
Het Hoogspoor zou volgens berekeningen van de Nederlandse Spoorwegen op acht miljoen komen en dientengevolge onbetaalbaar voor de gemeente.
Op bijgaande tekening is goed te zien welke ingrijpende veranderingen dat voor de Heuvel en de Koestraat zou hebben betekend.
Ook de hoogte van de tunnel (3,50 m) zou het voor het vrachtverkeer onmogelijk hebben gemaakt om deze te gebruiken. Ik denk hierbij ook aan het spoorviaduct over de Ringbaan Oost, dat met de doorrijhoogte van 3.80 m. menigmaal tot een klemgereden vrachtauto heeft geleid.
De Nieuwe Tilburgsche Courant van zaterdag 4 maart 1939 brengt het verslag van de raad als volgt:
EEN HEELE AVOND „VOLGEPRAAT" OVER HET TUNNELPLAN. – HET PROJECT MET ALGEMEENE STEMMEN OP EEN NA GOEDGEKEURD. (Agendapunt 4 van de raadsvergadering )
Na een hele lange discussie wordt het voorstel zonder hoofdelijke stemming aangenomen. Er is maar één raadslid (Dhr. Arts ) die aantekening laat maken dat hij tegen stemt.
Het zal wel aan de oorlog en het verzet van de Heuvelbewoners te wijten zijn dat die tunnel er (gelukkig) niet in deze vorm gekomen is. Lees vooral het “ vooruitziende” verslag van Palm Pasen 1964, waarbij gewag wordt gemaaKt van het dempen van de tunnel (Nieuwe Tilburgsche Courant zaterdag 1 april 1939)
Dus stond ik op 6 februari 1958 (eerste reisgelegenheid na 06.59 u) op het perron richting Eindhoven en was er al goed te merken dat het hoogspoor er nu echt ging komen.
Henk van Mierlo
Nuenen
Afbeelding: schets van het tunnelplan Nieuwe Tilburgsche Courant 25 februari 1939
Voor de complete verslagen zie hieronder:
Nieuwe Tilburgsche Courant van 25 febr. 1939
HET TUNNELPLAN DER SPOORWEGEN GEREED
Totaalkosten komen op f555.000
B. EN W. STELLEN DEN RAAD VOOR DIT PROJECT TE DOEN UITVOEREN
Hoogspoor zou op acht miljoen komen
B. en W. hebben aan den Raad die a.s. Vrijdag 3 Maart vergaderd, doen toekomen een voorstel om te besluiten tot het maken van een tunnel onder de spoorlijn Tilburg— Boxtel tusschen de Heuvel en de Koestraat.
Aan het preadvies is het volgende ontleend Op 21 October 1938 besloot, de Raad voor het uitwerken van een door ons College overgelegd voorloopig plan voor het maken van een verkeerstunnel onder de spoorweg tusschen den Heuvel en de Koestraat een crediet beschikbaar te stellen van f 10.000.-.
Bij de behandeling van dat voorstel is door ons toegezegd bovendien aan de directie der N.V. Nederlandsche Spoorwegen een kostenraming te vragen voor het maken van hoogspoor.
Aan deze laatste toezegging is gevolg gegeven en bij brief van 9 Februari j.I heeft de Directie der N. V. Nederlandsche Spoorwegen medegedeeld, dat de kosten van een hoogspoor voor deze gemeente worden geraamd op f 8.000.000.- (acht miljoen).
Die directie motiveerde dat bedrag aldus, dat aan den eenen kant de vroegere plannen in verband met de gewijzigde omstandigheden eenigszins kunnen worden vereenvoudigd, doch aan den anderen kant zal sinds de totstandkoming van de Ringbaan gerekend moeten worden op een overbrugging van het bij hoogspoor te maken nieuwe goederenterrein
Inmiddels is door de Directie der N.V. Nederlandsche Spoorwegen het door ons College overgelegde voorloopig plan uitgewerkt.
Ter toelichting van deze uitgewerkte plannen merken B. en W. het volgende op:
De tunnel, zooals deze is uitgewerkt heeft:
A. Een autotunnel met 2 verkeersbanen (voor beide richtingen één) van elk 3 Meter breedte.
Deze tunnel heeft de volgende afmetingen minimum breedte 7.20 M. hoogste gesloten gedeelte: 3.50 M.
helling zuidelijke afrit 1 op 30 M. helling noordelijke afrit 1 op 25 M.
Naast de tunnel voor auto's bevinden zich
B. de rijwieltunnels, elk voor eenrichtingsverkeer bestemd, met de volgende afmetingen:
breedte 2 M. hoogte in het gesloten gedeelte 2.20 M. voorloopig aangenomen helling voor Zuidelijke afrit 1 op 23 a 1 op 20, helling noordelijke afrit 1 op 25
Naast de rijwieltunnels zijn geprojecteerd
C. de voetgangerstunnels eveneens voor eenrichtingverkeer met de volgende afmetingen:
breedte 1.60 M. hoogte in het gesloten gedeelte 2.20 M. helling v. d. Zuidelijke afloop voorloopig 1 op 12.50 M.
helling v.d. noordelijke afloop 1 op 15. Tusschen het hekwerk van den tunnel en de bebouwing blijft ter bereiking van de daar staande panden over een pad,dat op het smalste gedeelte nog een breedte zal hebben van ongeveer 1.75 M. aan de oostzijde en 1.20 M. aan de westzijde.
De afrit van de tunnel voor auto’s in de Koestraat is op zoodanige lengte gehouden, dat de tunnel niet alleen voor
het verkeer door de Koestraat, doch ook voor dat door de Enschotschestraat direct toegankelijk is.
De lengten van de zuidelijke afritten van de rijwieltunnels moeten worden gevonden binnen den afstand van den overweg tot de Spoorlaan.
Voor voetgangers, gaande van de Heuvel naar de Zuidoosterstraat of Centrale Werkplaats van de Nederl. Spoorwegen en omgekeerd, zijn trappen ontworpen om te voorkomen, dat bedoelde voetgangers den voetgangerstunnel geheel ten einde moeten gaan om daar op straat gekomen weer terug te moeten loopen.
Wanneer de tunnel volgens de plannen wordt uitgevoerd vloeien daaruit noodzakelijk andere werken voort.
In de eerste plaats zal het bestaande grondleidingnet moeten worden gewijzigd, vervolgens zal in de bestaande rioleering wijziging moeten worden gebracht, terwijl ten slotte ook de wegindeeling van een gedeelte van de Heuvel en de Koestraat wijziging moet ondergaan.
Aan beide zijden van de tunnelafrit op den Heuvel blijven rijwegen van voldoende breedte beschikbaar, nl. met een plaatselijk geringste breedte van 5 M.
Ter bevordering van een behoorlijke verkeersleiding naar en van den tunneltoegang zijn voor den toegang verkeersleiders geprojecteerd en is tegenover de Tuinstraat over het Heuvelplein een verbinding van de oostelijke met de westelijke rijweg geprojecteerd, die noodig is, omdat de verbinding bij de Telegraafstraat door de tunnelafrit zal komen te vervallen er het verkeer naar de Tuinstraat niet geleid kan worden langs de tunneltoegang.
Aangezien als gevolg van de bouw van de tunnel op den Heuvel de bestratingen toch grootendeels moeten worden opgebroken en herlegd is het aangewezen daarmede te doen samengaan een vervanging van deze verharding
door een gesloten wegdek, zooals in de ter visie gelegde teekening is aangegeven.
Dit gesloten wegdek zal niet ten noorden van de Spoorlaan worden doorgetrokken, omdat overeenkomstig de bedoeling, die bij de opzet van de tunnel heeft voorgezeten dat gedeelte hoofdzakelijk is bestemd voor het
langzamer verkeer van door paarden getrokken wagens en voor handkarren.
De voor het autoverkeer aantrekkelijker verharding van een gesloten wegdek tegenover een keibestrating is daarbij tegelijkertijd een aanwijzing van de richting, welke het meer belangrijker autovervoer moet volgen.
Was in het voorloopig plan aan de zijde van de Koestraat slechts één rijweg aan één zijde van de tunnelafrit aangegeven, nu de mogelijkheid van aankoop van meer grond is gebleken dan aanvankelijk gedacht, is het mogelijk aan beide zijden van de tunnelafrit een rijweg te projecteeren, waardoor in niet geringe mate een betere verkeersituatie wordt verkregen.
Van de noordelijke tunneltoegang af is de wegaanleg verder in aansluiting gebracht op het normale wegprofiel van de Koestraat.
De totale kosten van de tunnel met inbegrip van de verlichting worden geraamd op f 445.000.—.
De kosten van de wijziging van de grondleiding moeten worden gesteld op f 53.000. en die van de bijkomende werken, omvattende de wijzigingen aan den weg en de rioleerlng op f 57.000.—.
Samenvattende zijn de totale kosten van de tunnelbouw dus begroot op een bedrag van f 555.000.-.
Het is de bedoeling om na het nemen van dit besluit aanstonds de medewerking van het Werkfonds te bevorderen om daarna als voor te stellen de noodige overeenkomsten met den Staat aan te gaan.
Nieuwe Tilburgsche Courant zaterdag 4 maart 1939
EEN HEELE AVOND „VOLGEPRAAT" OVER HET TUNNELPLAN. – HET PROJECT MET ALGEMEENE STEMMEN OP EEN NA GOEDGEKEURD. Agendapunt 4 van de Raad van 3 maart 1939:
4. Voorstel om te besluiten tot het maken van een tunnel onder de spoorlijn Tilburg-Boxtel tusschen den Heuvel en de Koestraat. Alvorens tot behandeling van dit punt over te gaan schorst de voorzitter de raadsvergadering teneinde den Directeur van Publieke Werken den heer ir. De Jong de gelegenheid te geven het tunnelplan aan de hand van een reeks teekeningen toe te lichten.
Na heropening der raadsvergadering krijgt over het tunnelplan het eerst de heer FORTGENS (RKSP) het woord. Deze drukt
zijn teleurstelling uit over de wijze, waarop B. en W. hun toezegging ten aanzien van het onderzoek naar de mogelijkheid van hoogspoor zijn nagekomen. In hun prae-advies maken zij er zich met een paar regeltjes van af, waaruit spr. den indruk krijgt, dat de gedane belofte eigenlijk niet loyaal is nagekomen.
Verder wijst spr. er op, dat de raad hier thans voor een zeer belangrijke beslissing staat doch dat men zich, al ligt er nu ook een uitgewerkt plan, daardoor toch niet te gauw in een hoerastemming moet laten brengen. Het lijkt allemaal heel mooi, doch spr. kan er toch niet zoo enthousiast over zijn. Hij voert er dan verschillende bezwaren tegen aan. Indien het snelverkeer nog intenser wordt zou wel eens dra kunnen blijken, dat deze tunnel geen voldoende oplossing biedt. Daar de hoogte slechts 3.50 M. wordt, kunnen hoogere voertuigen er onmogelijk passeeren. Er moet heel wat geld aan
besteed doch een oplossing voor de Gasthuisstraat heeft men daarmede nog heelemaal niet. Tevens wordt de Heuvel radicaal kapot gemaakt. Aangaande de financiering betoogt spr., dat zij, die meenen, dat het voor hoogspoor geen acht miljoen kan lijden niet moet denken, dat men wel zes ton kan betalen indien men zoon begrootingstekort
heeft, dat het rijk moet bijspringen.
Noch voor het een, noch voor het ander heeft men dan eigenlijk geld. Spr. voelt veel méér voor een definitieve oplossing door hoogspoor. Dit zou een geweldig werkobject beteekenen waaraan de regeering medewerking zou kunnen verleenen. Spr. heeft de overtuiging, dat B. en W. de kwestie van hoogspoor niet voldoende onder oogen hebben laten zien. Zoolang hij niet de zekerheid heeft, dat hoogspoor absoluut is uitgesloten kan hij niet met dezen tunnel accoord gaan.
De heer VAN DULLEMEN (RKSP), eerst het financieel aspect beschouwend bestrijdt de opvatting van den heer Fortgens er op wijzend, dat toch nog altijd gemakkelijker rente en aflossing van een werk van zes ton dan van zes of acht miljoen valt op te brengen. Wat de practische zijde betreft, meent hij dat wanneer men behalve aan de Koestraat ook zoon tunnel heeft aan de Gasthuisstraat en Tilburg dus met do viaducten, over vier spoorwegovergangen beschikt, het euvel der overwegen zal zijn opgelost en er geen behoefte meer aan hoogspoor bestaat.
De heer WILLEMS (S.D.A.P.) vindt den voorgestelden tunnel een volledige oplossing van het probleem bij de Koestraat. Wanneer men nu ook nog voor de Gasthuisstraat iets dergelijks maakt is het overwegvraagstuk uit de wereld. Met hoogspoor zou men niet meer dan met twee van deze tunnels kunnen bereiken. Dat twee tunnels twee
miljoen kosten als de eene aan de Koestraat maar zes ton kost, kan spr. zich niet voorstellen. Laat beide echter eens op anderhalf miljoen komen dan is men toch altijd nog 6 1/2 miljoen goedkooper uit dan met hoogspoor. Spr. meent dat de raad niet moet aarzelen dit voorstel aan te nomen.
De heer MERCX (R.K.S.P.) brengt onder de aandacht, dat het betere dikwijls de vijand is van het goede. Toch vindt hij het gewenscht dat er een degelijk onderzoek naar de mogelijkheid van hoogspoor wordt ingesteld. Indien daarbij blijkt, dat hieraan niet behoeft gedacht te worden is het natuurlijk onnoodig daarvoor een plan te maken. Spr. zou het voorstel voorloopig willen aanhouden teneinde eerst de mogelijkheid van hoogspoor nog eens to bestudeeren.
De heer DONDERS (groep Donders) wijst er ook op. dat tunnel of hoogspoor voor wat de financiering betreft, een groot verschil uitmaakt. Rente en aflossing van het eene zijn heel wat gemakkelijker te betalen dan van het ander. Zou men voor hoogspoor medewerking verkrijgen van het Rijk dan is het gevaar groot dat andere objecten niet meer kunnen uitgevoerd omdat de regeering redeneert, dat het met haar steun aan het miljoenenplan welletjes is en zij voor andere werken medewerking weigert. Een groote verdienste van het ter tafel liggende tunnelplan is, dat het ook de mogelijkheid inhoudt van een verbinding rechtstreeks naar het centrum van den Besterd naast de verbinding met de Koestraat. Indien men nu nog zoon tunnel bij de Gasthuisstraat maakt dan heeft Tilburg vier overgangen, die tot een zeer verre toekomst voldoende zullen zijn. Zoowel financieel als practisch bekeken acht spr. Twee tunnels beter dan een hoogspoor. Gaarne zal hij zijn stem aan het voorstel van B. en W. geven.
De heer JANSSENS (R.K.S.P.) is helemaal niet te spreken over de wijze, waarop B. en W. zich van het hoogspoor hebben afgemaakt. Die zaak is niet voldoende bekeken. Over een oplossing voor de Gasthuisstraat wordt verder helemaal niet gepraat. Spr. vernam gaarne de resultaten van de officieele verkeerstellingen, want uit deze zou blijken, dat het autoverkeer aan de Gasthuisstraat zelfs intensiever is dan aan de Koestraat. Thans heeft spr. den indruk, dat als de Koestraat eenmaal klaar is er van de Gasthuisstraat niets meer komen zal. Ten einde deze kwestie niet op de lange baan te schuiven overweegt spr. om straks een voorstel in te dienen volgens hetwelk de raad besluit ook een crediet van 10.000 gld. beschikbaar te stellen voor het uitwerken van een tunnelplan voor Gasthuisstraat of omgeving. Het plan den voor Heuvel zal spr. steunen want hij vindt een half ei altijd nog- beter is dan een leegen
dop.
De heer SMITS (R.K.Z.F.) geeft toe, dat B. en W. en de Spoorwegen met groote voortvarendheid gewerkt hebben. Enthousiast over den tunnel is spr. echter toch niet. daar hij geen radicale oplossing- brengt en bovendien het Heuvelplein kapot maakt, iets is echter beter dan niets en daarom zal spr. zijn fractie voorstemmen.
Voor het denkbeeld om nu meteen ook 10.000 gld. beschikbaar te stellen voor een plan aan de Gasthuisstraat voelt spr. niets; men moet eerst maar eens afwachten hoe de tunnel aan den Heuvel voldoet.
De heer REMMERS (R.K.S.P.) juicht het voorstel van B. en W. toe. Met twee van zulke tunnels is het overwegvraagstuk In Tilburg opgelost. Al wat men méér uitgeeft aan hoogspoor is weggegooid geld. Spr. hoopt dat het voorstel zal worden aangenomen.
De heer de JONG (R.K.Z.F.) vraagt of men al een onderzoek heeft ingesteld naar een oud archiefstuk volgens hetwelk de Spoorwegen ten opzichte van de overwegen speciale verplichtingen hebben, waarmede de gemeente thans haar voordeel zou kunnen doen. Tevens informeert spr. of in de begrooting ook begrepen zijn de kosten voor den van de
Spoorwegen aan te koopen grond en bebouwing aan de Koestraat.
De VOORZITTER beantwoordt de laatste vraag ontkennend.
De heer ARTS betoogt, dat de tunnel juist 'n averechts effect zal hebben. Thans is de toestand zóó, dat een groot deel van het verkeer buiten de stad omgaat. Is er eenmaal een tunnel dan zal dit verkeer weer meer naar de binnenstad komen, daardoor wordt het op den Heuvel intensiever en dreigt men er een chaos te krijgen. De
tunnelconsequenties in dezen zin diende men eerst eens terdege door verkeers- en stedebouwdeskundigen
onder oogen te laten zien om zich teleurstelling te besparen. Het beste zou eigenlijk geweest zijn, dat men de destijds voorgestelde goedkoope tunneltjes had uitgevoerd want, in tegenstelling tot vroeger, vormt niet het rollend verkeer maar de voetgangers en wielrijders het grootste obstakel bij de overwegen. Zoon goedkoop tunneltje
zou ook voor de Gasthuisstraat goed geweest zijn. Spr. meent, dat het plan van thans te veel gebaseerd is op den toestand van heden en dat te weinig rekening wordt gehouden met hoe hij straks worden zal. Men moet zich bij
de beoordeeling ervan niet laten leiden door gevoelsargumenten van: beter iets dan heelemaal niets want daar zou men spijt van kunnen krijgen. Spr. geeft in overweging het voorstel voorloopig aan te houden om het plan nog eens terdege te bekijken.
De heer ZOPFI geeft toe, dat hoogspoor nu eenmaal te duur komt. Spr. Begrijpt niet hoe menschen, die eerst mede het crediet van f 10.000.- voteerden, nu trachten het voorstel den hals om te draaien. Spr. Zal graag zien dat het wordt aangenomen.
De VOORZITTER deelt mede, dat het prae-advies t.a.v. het hoogspoor zoo sober is omdat er geschreven staat wat men van de Spoorwegen ontvangen heeft. B. en W. konden daar moeilijke beschouwingen in een of anderen zin zelf aan toe gaan voegen. Spr. zet dan uiteen hoe besprekingen gevoerd zijn tusschen B. en W. en twee hoofdingenieurs
van de Spoorwegen en toont door voorlezing uit de notulen uit die vergadering van B en W aan hoe er nadrukkelijk de mogelijkheid van hoogspoor onder de aandacht gebracht is en door de Spoorwegen ook is toegezegd, dat zij een globale kostenberekening zouden maken en deze zouden doen vergezeld gaan van eenige beschouwing. Na het
onderhoud is een en ander door B en W nog eens schriftelijk bevestigd. Van een niet serieuze behandeling van de kwestie van hoogspoor kan derhalve geen sprake zijn. Het uitwerken van een gedetailleerd plan zooals dat van den tunnel is niet gevraagd. Dit was ook niet noodig daar er in de gemeentearchieven al geruimen tijd zoon uitgewerkt
plan ligt. Destijds zou dit 8 miljoen gekost hebben. Ditzelfde plan nu is door de spoorwegen nog eens post voor post bekeken. Hier kon het wat minder doch daar moest er door de gewijzigde omstandigheden weer wat bij zoodat het uiteindelijk resultaat werd, dat het ook nu nog 8 miljoen zou kosten
gelijk de Spoorwegen bericht hebben.
Dit is dus geen in de lucht zwevend bedrag maar een zeer gefundeerde raming. Dat was het ook wat den raad werd toegezegd. Men vergete hierbij niet, dat de 8 miljoen alleen de kosten zijn van de door de Spoorwegen uit te voeren werken. Voor door de gemeente te maken werken komen daar nog zeer hooge kosten bij want hoogspoor eischt
o.a. verplaatsing van het station naar de Willem II straat, waar een plein moet gecreëerd worden wat weer onteigening van dure panden eischt.
Op financiëele bijdrage van de Spoorwegen behoeft men niet te rekenen. Deze huldigen n.l. voortaan het standpunt, dat zij in ten behoeve van gemeenten uitgevoerde werken niet bijdragen — ook niet al hebben ze er zelf voordeel van. Dat het rijk een bedrag „a fonds perdu" geeft is ook absoluut uitgesloten en aan een bijdrage van het Werkfonds heeft men per saldo ook niet zoo geweldig veel doordat hiervoor voortaan rente moet betaald worden,
zij het dan ook wat minder dan normaal.
Verder belicht spr. de beteekenis van een zoo spoedig mogelijke financiëele onafhankelijkheid der gemeente en cwijst er op, dat de lasten van 8 miljoen een bedrag van f 320.000.- op het jaarlijksche budget beteekenen doch die van zes ton voor een tunnel slechts f 24000.-. Die f 320.000.- zijn niet alleen onmogelijk maar uit een oogpunt van
financiëele politiek ook ontoelaatbaar. Spr. is er vast van overtuigd, dat Ged. Staten zooiets nooit zouden goedkeuren.
Ten aanzien van den tunnel hebben Ged. Staten ai gezegd, dat zij dit voorstel zullen goedkeuren indien het gefinancierd wordt middels het Werkfonds.
De opvatting van den heer Arts. dat de tunnel juist het verkeer naar den Heuvel zal trekken deelt spr. niet. Het groote verkeer zal als nu buiten de stad om blijven gaan en de tunnel zal alleen dienen voor het verkeer van de binnenstad zooals er dat nu ook bestaat. Tegen den tunnel van Dordrecht hadden deskundigen geen bezwaren en zij zullen die ook niet tegen den Tilburgschen hebben want hij wordt hier precies hetzelfde als die van Dordt alleen met dit verschil, dat hij wat langer wordt omdat men bij de Spoorlaan reeds op voldoende diepte moet zijn.
De Gasthuisstraat heeft de voortdurende aandacht van B. en W. In het archief berusten al twee plannen van menschen, die zich hiervoor interesseeren maar deze zijn niet voor uitvoering vatbaar. Tegen het beschikbaar stellen van f 10.000 voor een plan voor de Gasthuisstraat heeft spr. In principe geen bezwaar doch men kan dat zoo
maar niet op stel en sprong doen want aan zou men roekeloos met geld omspringen. Men moet nu eerst de resultaten van den Heuvel eens afwachten.
Het archief is nog niet nagekeken op het door den heer De Jong bedoelde stuk. Dit zal alsnog geschieden. Tenslotte adviseert spr. den raad tot aanname van het voorstel, dat voor een groot deel de oplossing zal brengen van een vraagstuk, dat Tilburg al 30 jaar lang bezig houdt.
De heer FORTGENS RKSP brengt onder de aandacht, dat bij de zes ton ook nog de kosten komen van de gebouwen, die de gemeente bij de Koestraat van de spoorwegen moet aan koopen.
De VOORZITTER: De kosten van ons voorstel zijn maar 550.000 gulden doch ik sprak van 6 ton en daar is die aankoop in begrepen.
De heer FORTGENS RKSP constateert, dat twee tunnels toch altijd ook nog op een paar miljoen komen doch dat men daarvoor dan nog geen bevredigende oplossing heeft. Hoogspoor ware beter.
Spr. critiseert de financieele beschouwingen van den burgemeester er daarbij opwijzend, dat — al zou het rijk dit dan niet geven — er toch wel gemeenten zijn b.v. Leiden, die aan de regeering een bedrag „a fonds perdu" vragen voor werken als het onderhavige.
De VOORZITTER: Ja, vragen
De heer FORTGENS RKSP: Ze probeeren het in ieder geval.
Spr. geeft toe, dat indien de gemeente inderdaadzelf de 8 miljoen zou moeten dragen,zonder dat de regeering in sterke mate helpt, er dan aan hoogspoor niet te denken valt. Juist vindt spr. het echter niet, dat het rijk uitvoering van groote werken propageert doch de lasten daarvan op de gemeenten legt.
Tenslotte wijst spr. er nog op, dat de kwestie aan de" Gasthuisstraat zeker zoo dringend om oplossing vraagt als die aan den Heuvel.
De heer VAN DULLEMEN RKSP betoogt, dat de gemeente geen plannen moet uitvoeren, die zij financieel niet kan overzien zoolang er met een bedrag van 1 miljoen kan volstaan worden. Het practische verschil tusschen hoogspoor en vier overgangen, die men in de toekomst met twee tunnels zou krijgen, acht spr. zeer gering waarom hij vóór
de tunnels is.
De heer WILLEMSE SDAP zegt, dat men 't rijk wel om een bijdrage kan vragen, maar dat dit nog niet wil zeggen, dat men ze dan ook heeft. Men make zich daarvan niet te veel illusies. Anderhalf miljoen voor twee tunnels zou nog altijd beter zijn dan zes of acht miljoen voor hoogspoor. Spr. hoopt dat de raad het voorstel van B. en W. zal aanvaarden.
De heer MERCX RKSP, laat de gedachte van hoogspoor na de toelichting van den voorzitter maar varen en verklaart zich accoord met het tunnel-voorstel.
De heer DONDERS (Groep Donders) zegt, dat men voor de tunnelplannen een gegronde hoop op financiering door het Werkfonds mag hebben. Mocht die niet in vervulling gaan dan kan men het werk zelf nog altijd financieren. Zou men voor de 8 miljoen echter geen bijdrage van het rijk krijgen dan ligt er meteen al het hooge spoor. Spr. houdt
het daarom maar liever op het kleinere plan. Aangaande den toestand van den Heuvel merkt spr. op, dat men niet in den waan moet leven, dat dit plein altijd' in zijn oude situatie kan blijven. Het verkeer stelt zijn eischen.
Aan een eventueel voorstel-Janssens tot voteering van een crediet van f 10.000.— voor een plan voor de Gasthuisstraat kan spr. — hoe zeer een oplossing daar ook noodig is — onder de huidige omstandigheden zijn stem
niet geven. Die zaak moet los van den tunnel op den Heuvel behandeld worden. Voor den Heuvel heeft men nu een plan en die zaak is al heel lang in studie. Spr. hoopt, dat het voorstel van B. en W. met groote meerderheid zal worden aangenomen opdat er eindelijk na 30 jaar eens een oplossing komt.
De JANSSENS RKSP constateert, dat er op den Heuvel nogal wat verandert en hij vraagt zich af of er de lindeboom nog wel zal blijven staan. Ook betreurt hij het, dat de 'Voorzitter met dit voorstel zijn oud stokpaardje van een weg dwars over den Heuvel zal verwezenlijkt zien. Eigenaardig vindt spr. het, dat B. en W. nog niet weten wat de benoodigde grond van de Spoorwegen kost. Men laat den raad nu een voorstel aannemen terwijl een deel van
den grond waarop het werk moet worden uitgevoerd niet eens gemeente-eigendom is.
De aankoop van dien grond had eigenlijk tegelijkertijd met dit voorstel aan de orde moeten zijn. Spr. zal gaarne vernemen om welk motief dit niet geschied is. Zijn voorstel om een crediet van f 10.000 zal spr. niet indienen. Wel echter vraagt hij van den voorzitter de pertinente toezegging, dat vóórdat de voorzitter als burgemeester van Tilburg heengaat, nog een voorstel voor een tunnel bij de Gasthuisstraat aan de orde komt of tenminste de mededeelingen waarom hier een tunnel niet mogelijk is. Volgens spr's meening is het plan-Diepen hier nog altijd uit te voeren.
De heer SMITS (RKZF) vindt het niet meer dan billijk, dat de regeering, die toch steun aan de werkloozen betaalt, bijdraagt in een werk, waardoor aan haar zorg een groot aantal werkloozen wordt onttrokken.
De heer AR TS zegt wel te weten, dat het Heuvelplein door de tijden moet veranderen. Het gaat bij hem niet over het aspect van het plein — hij meent zelfs, dat dit nog aan beteekenis zal winnen omdat er meer verkeer gaat komen — doch zijn bezwaar is juist gericht tegen de toename van de intensiviteit van het verkeer, waardoor er moeilijkheden
zullen ontstaan. Spr. blijft er bij, dat het tunneltje van zijn ex-partijgenoot Zopfi destijds de oplossing zou zijn geweest daar de tunnel in hoofdzaak noodig is voor fietsers en voetgangers wijl het roliend verkeer gemakkelijk om kan rijden. Binnen enkele jaren zal blijken, dat de tunnel van thans een fout is geweest. De kwestie der Gasthuisstraat is ook urgent doch daarom kan men daarvoor nu toch niet zoo op stel en sprong f 10.000.- gaan voteeren.
De heer ZOPFI verklaart voor het voorstel van B en W. te zullen stemmen.
De VOORZITTER antwoordt, dat als Leiden of andere gemeenten een bijdrage „a fonds perdu" van het rijk besluiten te vragen dit nog niet wil zeggen, dat zij ze ook krijgen. En als zij ze wèl krijgen dan zal dit wel gebeuren om factoren van bijzonder belang. Over den grond der Spoorwegen is men in onderhandeling. Men was het nog niet over den prijs eens. Dit verschil is echter van zoon geringe beteekenis dat op grond daarvan de transactie niet meer kan afspringen. De heer Arts ziet volgens spr. de zaak verkeerd. Het plein zal een groote verfraaiing ondergaan, doordat men er een mooie asfalteering krijgt met een betegelden tunnel en een aardig hekwerk
De heer ARTS: niet de liefde voor het plein is mijn argument, maar de dreigende verkeerschaos!
DE VOORZITTER antwoordt tenslotte den heer Janssens, dat hij zoon positieve toezegging als dezen wenscht niet kan doen. Spr. kan alleen toezeggen, dat de Gasthuisstraat ernstig zal bekeken worden en dat hij bereid is voor zijn heengaan den raad nog mededeelingen over den stand van zaken te doen.
Het voorstel van B. en W. wordt hierna zonder hoofdelijke stemming aangenomen, waarbij de heer Arts op zijn verzoek aanteekening krijgt van te hebben tegengestemd.
Nieuwe Tilburgsche Courant woensdag 29 maart 1939:
HEUVEL-BEWONERS KOMEN IN VERZET TEGEN HET TUNNELPLAN.
Belangen van neringdoenden op ernstige wijze geschaad.
Comité tot behoud van het Heuvelplein en verbetering van ’t tunnelplan opgericht.
Men zendt ons het volgende verslag:
Gisterenavond is er een vergadering gehouden van een aantal Heuvelbewoners, welke zich, door de zoo overhaast in de Gemeenteraad aangenomen tunnelplannen gedupeerd gevoelen.
Na ampele bespreking werd aan Mr. J. Eras het voorzitterschap opgedragen, welke als eerste vraag stelde: Of de bedoeling was, dat er géén tunnel kwam, dan wel de gevolgen te verzachten?
Unaniem was de vergadering van oordeel, dat het bestaande tunnelplan geen afdoende oplossing brengt voor het verkeer. Immers mogen alleen auto's van den tunnel gebruik maken, terwijl het z.g. langzaam verkeer nog voor de spoorboomen zal moeten blijven wachten, welke spoorboomen dus dezelfde hindernis blijven, die zij op het oogenblik zijn.
Om een bedrag van zeshonderdduizend gulden plus de noodige onvoorziene duizendjes uit te geven voor auto's, die in een minimum van tijd een eenigszins grooteren omweg kunnen maken, is slechts een verbetering voor hen, die het ’t minst noodig hebben.
Doch boven alles staat (en dit zal ieder Tilburger kunnen aanvoelen), dat de Heuvel als plein, geheel wordt verwoest.
De lange inrij-sleuf midden over het plein kan men beschouwen als „het graf" voor alle neringdoenden op den Heuvel.
Kermis, maandmarkt, Narionale Feestdagen. H. Hart-hulde, kortom alles zal van de Heuvel moeten verdwijnen. De waardedaling der perceelen is niet te overzien.
Door de smalle strooken, welke ter weerszijden van den tunnel overblijven, zal er een verbod tot stilstaan van auto's moeten komen,een parkeerplaats blijft niet meer over zoodat de Heuvel inderdaad een dood plein wezen zal.
De Vergadering sprak er hare verwondering over uit, dat er in den Raad ten opzichte van deze plannen zoo weinig oppositie is geweest.
Een garage-eigenaar op den Heuvel maakte duidelijk dat hij zijn zaak wel kan opdoeken, een Caféhouder vertelde, dat hij de plannen op het Gemeentehuis heeft gezien, waarbij hem werd uitgelegd, dat vóór zijn pand nog een gangetje van ongeveer 1.40 M. als passage zou overblijven, de Stadsschouwburg zal per auto niet meer te bereiken zijn en vrachtwagens met tooneelgoederen en de lastwagen van de in de Schouwburgstraat gelegen fabriek van de Beka, zullen buiten moeten lossen; en ook dat kan niet, want dan zouden de lossende wagens in den weg staan voor het overige verkeer.
Daarbij komt, dat de plannen van tevoren niet bekend waren; eerst toen het voorstel in den Raad aangenomen was, verscheen er een teekening in de krant.
Aan de hand van andere teekeningen, welke op de vergadering werden getoond, bleek duidelijk, dat er voor deze gebrekkige oplossing een véél betere is te vinden, welke niet alleen de overweg kwestie geheel en volledig afdoende oplost, doch bovendien voor het heele centrum van de stad een beduidende verfraaiing beteekent, terwijl het als werkobject ook in alle opzichten aan te bevelen is.
Besloten is, zich in een adres tot den Raad te wenden, waarin gevraagd wordt op al deze gronden het tunnelplan voorloopig in te trekken, terwijl met het oog op den wette- lijk gestelden termijn, ook aan Gedeputeerde Staten is verzocht, het bestaande plan niet goed te keuren.
Binnen enkele dagen zal er een tweede vergadering worden gehouden, waarbij een vergrootte teekening van diverse plannen aanwezig zal zijn, en waarbij elke Heuvelbewoner zijn persoonlijke en zakelijke grieven naar voren kan brengen, waarna van alles aan de bevoegde instanties mededeeling zal worden gedaan.
Tijd en plaats dezer vergadering zullen per advertentie worden bekendgemaakt.
Nieuwe Tilburgsche Courant zaterdag 1 april 1939
TILBURG, PALM PASCHEN, 1964.
Een graf van 25 jaar oud wordt opgeruimd, Het is nu 25 jaar geleden dat in de Gemeenteraad van Tilburg besloten werd, onder den overweg aan den Heuvel een tunnel te maken. De toenmalige gemeenteraad heeft niet een zoover vooruitziende blik gehad, om te beseffen, dat de oplossing geen blijvende zou zijn.
Het verkeer is mede door den vooruitgang vah de Nederlandsche Automobielindustrie dusdanig toegenomen, dat het, niet door deze nauwe pijp kan worden geperst.
Bij het besluit tot dichting van deze 25 jaar oude verkeerssleuf, vielen er in de jongste Raadsvergadering harde woorden. Men sprak over een kapitaalsvernietiging van 600.000 gulden, hetgeen gevoegd bij de f 100.000 welke de demping zal kosten en de steun, welke gedurende de befaamde tunnelperiode aan de daardoor verarmde Heuvelwinkeliers is moetn worden uitbetaald, het miljoen guldens verre overschrijdt.
Tilburg telt op het oogenblik 160.000 inwoners; ongeveer gelijkelijk over de beide door de spoorlijn gescheiden stadsdeelen verdeeld.
Een plan zooals dat 25 jaar geleden door een comité tot behoud van het mooie Heuvelplein aan den toenmaligen Gemeenteraad werd voorgesteld, zal thans, met eenige wijzigingen worden uitgevoerd.
Er ontstaat dus een nieuw plein, hetwelk waarschijnlijk het BEKA-plein genoemd zal worden.. De Heuvel wordt geheel in zijn oude glorie hersteld.
Het is wel vast aan te nemen, dat de huizen op den Heuvel, welke thans ter weerszijde van de bestaande verkeerssleuf gelegen zijn, en daardoor als zakenhuizen waardeloos geworden waren, na de dichting weer in waarde zullen stijgen.
De voorgestelde verbetering is zonder hoofdelijke stemming aangenomen, waarbij één lid aangeteekend wenschte te zien dat hij had tegengestemd.
Dit is, Mijnheer de Redacteur, een toekomstbeeld van een Raadsverslag, zooals dat over 25 jaar, en bij helder inzicht
misschien ook eerder, in Uw blad zal worden afgedrukt.
Hoogachtend,
H. Euvel-Schoonheid.