Anton van de Wiel
- Datering van de gebeurtenis: Plm. 1800 - 2012
Dit verhaal is een vervolg op: Tweehonderd jaar ziekenzorg (1/2)
Op 1 februari 1828 gaven de vier grondleggers van het ziekenhuis in een brief aan pastoor Van de Ven van het Goirke kennis van de oprichting van het ziekenhuis. Ze hadden, zo schreven ze, de inrichting door enige liefdegiften ondersteund, en gaven aan welke inkomstenbronnen in de toekomst gewenst zouden zijn: een jaarlijkse collecte langs de huizen, een wekelijkse collecte in openbare gezelschappen, bijdragen van het algemeen armbestuur en vrijwillige giften of legaten.
Hun administratie stelden zij onder toezicht van de pastoors en de kerkbesturen. En ze deden een dringend beroep op de liefdadigheid van de gelovigen. Het tijdelijke beheer van het ziekenhuis zou worden uitgeoefend door vier regenten, twee uit elke Tilburgse parochie.
Van de 48 verpleegden in 1829 waren er 4 voor eigen rekening, 7 op kosten van familie of weldoeners en 37 ten koste van het armbestuur. De verpleegkosten bedroegen 15 cent per dag..........
Dat eerste ziekenhuis is zowat 10 jaar in gebruik geweest, maar het was al gauw te klein. Ingericht voor 6 zieken werden er soms 15 of zelfs 20 verpleegd. Op 15 april 1837 werd op de Locht, de huidige Gasthuisring, de eerste steen gelegd voor een gasthuis dat in 1838 in gebruik werd genomen. De verpleging was toen in handen van de Zusters van Liefde, de congegratie die pastoor Zwijsen in 1832 had gesticht. Er was plaats voor 20 patiënten, wat later werd uitgebreid tot 60.
Een paar grote sprongen: In 1888 kwam er het Sint Joseph Gasthuis bij voor de verzorging van bejaarden en gebrekkigen. Voor de verpleging van lijders aan besmettelijke ziekten werd in 1894 het Sint Rochus Gesticht opgericht. En in 1927 kwam er voor bejaarde echtparen het Sint Annahofje bij.
In 1929 werd het nieuwe gebouwencomplex aan de Jan van Beverwijckstraat, ontworpen door architect Eduard Cuijpers, ingezegend door bisschop Mgr, A.F. Diepen. (ja, daar begon het altijd mee) en op 28 november 1929 in gebruik genomen.
In december van dat jaar waren er hier 77 bedden in gebruik, het jaar daarop waren er 124, Een jaartje later werd er een paviljoen bijgebouwd dat in 1932 in gebruik was, zodat er toen 300 bedden waren.
Tot de jaren 60 bleef de zorgvraag groeien. In de jaren 40 werd, door de Duitsers, de verplichte ziekenfondsverzekering ingevoerd, wat al weer een verdubbeling van opnamen, in vier jaar meebracht.
Ook na de oorlog was er, ondanks voortdurende uitbreiding van de beschikbare ruimte, een steeds terugkerend ruimtegebrek.
Nadien volgden de initiatieven elkaar op. In 1953 werd het Radio Therapeutisch Instituut Tilburg opgericht, dat is het huidige Verbeeten Instituut, dat strijdt tegen de kanker. In 1956, bij de polio-epidemie ontstond het kinder-revalidatiecentrum Charlotte Oord.
In 1963 kwam de Kievitshorst als vervanging van het St. Joseph Gasthuis. In 1966 Verpleeghuis Joannes XXIII, de latere Hazelaar (vanaf 1976). De psychiatrische inrichting Jan Wier is van 1982.
Wegens het toenemende ruimte- en capaciteitsgebrek besloot de Stichting R.K. Gasthuis tot de oprichting van een nieuw ziekenhuis, dat in 1966 geopend werd: het Maria Ziekenhuis. In 1997 ging dit samen met het Sint Nicolaas Ziekenhuis in Waalwijk onder de naam TweeSteden Ziekenhuis.
Het Sint Elisabeth Ziekenhuis werd een zeer specialistisch ziekenhuis met onderdelen als neurochirurgie, radiotherapie, urologie, orthopedie, plastische chirurgie en kaakchirurgie, IVF-behandelingen, coördinatie van aidsbestrijding, dialyse, traumatologie, enzovoort........ Het ziekenhuis levert ook bovenregionale en topklinische zorg, en is van groot belang als opleidingsziekenhuis. Vergeet ik nog iets ??
Het ziekenhuis is initiatiefnemer en deelnemer van de Brabant Medische School (BMS) en het Revalidatiecentrum Leijpark.
Wat betreft het Maria Ziekenhuis, dat bracht maar tijdelijke verlichting in het ruimteprobleem. Na veel vijven en zessen werd dit probleem radicaal aangepakt met complete nieuwbouw van het Sint Elisabeth Ziekenhuis in het zuiden van Tilburg, bij het Leijpark, dat gereed kwam in 1982.
De entree van deze nieuwbouw geeft sinds 2001 toegang tot de zgn. Medische Boulevard. Hier zijn een aantal bedrijven en klinieken gevestigd die aanvulling geven op de reguliere ziekenhuiszorg.
Ik denk dat die goeie Margrita Donders, in 1828 de eerste patient in het Tilburgs ziekenhuis, vanuit de Hemel best zal glimlachen over wat er op dit ondermaanse sindsdien allemaal gedaan en gezorgd is........
Anton van de Wiel
Voornaamste bronnen:
-Jubileum Gasthuiskrant mei 1979
-Internet St. Elisabeth Ziekenhuis - Historie
-Kerknieuws 11, 18, 25 februari, 4 maart 1966,
stichting van het 1e ziekenhuis, door C. Weijters
De foto's: 1. De Kievitshorst. 2 St. Elisabeth Ziekenhuis, Leijparkweg. 3. TweeSteden Ziekenhuis. 4. en 5.: Instituut Verbeeten. 6 en 7: Revalidatiecentrum Leijparkweg.
