Henk van Mierlo
Zoals ik al eerder schreef leek de strijd om de vesting Luik zo hevig te zijn dat menig Duitser gedemoraliseerd raakte en zelfmoord pleegde, getuige het volgende artikel van persbureau Reuter dat over het algemeen over de juiste inlichtingen beschikte.
Uit de Nieuwe Tilburgsche Courant (Oorlogsbulletin) van zaterdag 15 augustus 1914.
DE TOESTAND DER DUITSCHERS IN LUIK.
BRUSSEL-, 15 Aug. (Reuter). (Officieel) De toestand blijft nog steeds geregeld,
In den nacht is niets bijzonders gebeurd. Een Belgisch sergeant te Luik ontsnapt is naar Brussel gekomen en deelt mee, hoezeer de Duitsche troepen te Luik gedemoraliseerd zijn. Een officier van den Duitschen staf heeft zelfmoord gepleegd, na aan zijn vrouw geschreven te hebben, dal Luik wat er ook gebeuren zou, zijn graf zou zijn. 8 Duitsche soldaten hebben zelfmoord gepleegd door zich in de Maas te werpen.
Dezelfde dag lezen we dat de Duitsers vorderingen maken naar het westen.
DE DUITSCHERS OP HUN WEG NAAR ANTWERPEN.
LONDEN, 15 Aug. (Reuter). De speciale correspondent van de Daily Mail te Maastricht seinde Donderdag, dat de Duitschers den vorigen dag van Hasselt in de richting Antwerpen trokken. Belgische soldaten werden hen tegemoet gezonden. In het daarop volgend gevecht werden vele gedood of gewond
Zeker een gemeente als Tilburg, zo dicht bij de grens houdt ernstig rekening met de mogelijkheid dat het voedsel schaars kan worden.
Zo lezen we een dringende mededeling van de Burgemeester Raupp om vooral zuing te zijn en geen onverantwoorde uitgaven te doen:
Nieuwe Tilburgsche Courant van maandag 17 augustus 1914
WEEST ZUINIG.
De Burgemeester van Tilburg noodigt de ingezetenen nogmaals dringend uit in deze tijden toch vooral de grootst mogelijke zuinigheid te betrachten en geen uitgaven te doen, die kunnen vermeden worden.
Vooral geldt dit voor hen, die niet de zekerheid hebben, zonder steun van de overheid of van anderen, deze moeilijke tijden te kunnen doorkomen.
Door het Steuncomité zal bij het verschaffen van werk of ’t verleenen van ondersteuning rekening worden gehouden met de wijze, waarop men zich in de tegenwoordige ernstige dagen gedraagt, en zijne inkomsten besteedt.
Tot allen zij verder het volgende ernstige woord gericht: Weest spaarzaam met Uwe levensmiddelen.
Hoewel ons land wellicht in voldoende mate zal kunnen voorzien in de mondbehoeften van de ingezetenen, moet toch niet worden uit het oog verloren, dat wij voor gebeurlijkheden komen te staan,die de voorziening in levensmiddelen bemoeilijken.
De Burgemeester spreekt het vertrouwen uit, dat de welgemeende wenken en waarschuwingen, die van hem als Hoofd van het Gemeentebestuur en als Vertegenwoordiger van het Centraal Gezag tot de ingezetenen worden gericht, met ernst zullen worden ontvangen en door ieder zullen worden behartigd.
Allen moeten wij samenwerken om aan de zorgen, die op ons drukken het hoofd te bieden.
Tilburg, 17 Aug. 1914.
De Burgemeester voornoemd,
RAUPP.
Nederland is weliswaar neutraal, maar de oorlog komt voor de Tilburgers toch erg dichtbij als er in de Nieuwe Tilburgsche Courant van dinsdag 18 augustus 1914 te lezen valt, dat de Uhlanen* bij Turnhout gesignaleerd worden.
De Uhlanen* bij Turnhout gezien
ANTWERPEN,18 Aug. (Reuter)
Een officieel communiqué van den staf vaas 11 uur uitgegeven meldt, dat een Duitsche cavalerie patrouille in Noordelijke richting gezien is. De burgerwacht is in 't geheel gemobiliseerd in de geheele versterkte stelling Van Antwerpen, en op voet van oorlog verklaard.
In verband met bovenstaand Reuterbericht kunnen wij het volgende mededeelen:
Een onzer is hedenmorgen naar, de Belgische grens vertrokken.Uit Baarle-Nassau telegrafeerde hij ons, dat hedenvoormiddag een patrouille Uhlanen door de burgerwacht van Turnhout werd gezien.
De burgerwacht vuurde niet, terwijl de Uhlanen zich, toen zij ontdekt waren omkeerden en vluchtten.
Bij het overspringen van een sloot kwam de commandant van de uhlanen-patrouille, doordat zijn paard struikelde te vallen, tengevolge waarvan hij door de gendarmes werd gevangen genomen en naar Turnhout, werd overgebracht.
Inwoners van Turnhout herkenden in den Duitschen commandant een reiziger in zeisen, die jaarlijks Turnhout en omliggende plaatsen bezocht. Vermoedelijk heeft de Duitsche militaire overheid hem aan ’t hoofd dezer patrouille gesteld, daar hij zeer goed bekend was in deze streken
En het kon natuurlijk niet uitblijven; de Nieuwe Tilburgsche Courant van woensdag 19 augustus 1914 weet te melden dat Belgische vluchtelingen naar Tilburg zijn gekomen.
Vluchtelingen uit Turnhout
Dat Turnhout en omliggende plaatsen op 't oogenblik in het werkelijke oorlogsgevaar deelen, blijkt uit het feit, dat reeds vele vluchtelingen uit Turnhout hier ter stede zijn aangekomen.
* De Wikipedia vermeldt ondermeer het volgende over deze gevreesde (cavalerie) eskadrons:
Duitse ruiterpatrouilles tijdens de Eerste wereldoorlog werden door Belgische burgers steevast ulanen genoemd, hoewel het evengoed dragonders, huzaren of kurassiers konden zijn. De voor ulanen eertijds karakteristieke stalen lans was in het eerste decennium van de 20e eeuw bij alle cavalerieonderdelen als wapen ingevoerd - vandaar de verwarring. Hun plotselinge verschijnen en verdwijnen, hun snelle optreden en hun geheimzinnige tactiek veroorzaakten veel angst. De boeren verafschuwden de Duitse cavaleristen omdat ze zomaar door hun velden reden zonder gestraft te kunnen worden. Erger was dat de ruiters in de voorhoede voor de bevolking het eerste teken waren van de Duitse opmars en dus vaak van bruut geweld. Op sommige plaatsen koelden Duitsers op wie geschoten werd hun woede (die vooral werd aangestoken door het opperbevel met de verhalen over (vermeende) francs-tireurs) op de burgerbevolking met represaillemaatregelen.
Inwoners van talloze gemeenten in België ondervonden dit onder andere in Wezet (Visé), Dinant (665 doden), Leuven en Aarschot (150 doden), alsook ook in kleinere gemeenten zoals Tamines en Zemst. In deze gemeente doodden ulanen een tiental mannen, verkrachtten vrouwen en staken huizen in brand. Zemstse getuigen vertelden later dat vele ulanen op dat moment wel dronken waren. In totaal werden in de maanden augustus en september 1914 5500 Belgische burgers gedood en kerken, officiële gebouwen en huizen in brand gestoken.
Henk van Mierlo
Nuenen
Foto’s BeeldonLine van Regionaal Archief Tilburg en uit Geheugen van Nederland.
Tilburg Wiki
