Louis Sparidans
Datering van de gebeurtenis: 1914 - 1918
Op 1 augustus 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit. Ofschoon Nederland neutraal kon blijven raakte met name Tilburg daarin toch zeer betrokken. Zijdelings vermeldde ik zulks al in mijn bijdrage op deze site onder de titel ‘Mobilisatie 1914'; zie desgewenst aldaar.
Drie van mijn ooms (van moeders' kant) raakten nauw betrokken bij de opvang van Belgische vluchtelingen, want België ontkwam niet aan de oorlog. Het werd een chaos in Tilburg, zo herinner ik me uit de verhalen tijdens mijn kinderjaren.
Er ontstond ook een hele hamsterwoede vanwege de plots ontstane schaarste aan primaire levensbehoeften. Er werd een bonnensysteem ingevoerd. Het volgende ‘rijmpje' uit die tijd typeert dit op een ironische manier (bron Martin Kraaijenstein):
Alles op de bon:
Een bon voor thee, een bon voor koffie, een bon voor karnemelkse pap
Een bon voor vet, een bon voor grutten, een bonnetje bij elke hap.
Een bon ook voor een lief klein kindje, wat de ooievaar ons biedt
Maar als je hem geen bon kunt geven, krijg je het kindje lekker niet.
Een bon voor zeep, een bon voor uien, aardappelen en verse vis
Steenkolen en bruine bonen, voor zover......voorradig is.
Spoedig krijg je ook nog bonnen voor sigaretten en voor bier
En moet je een bon meebrengen bij de meisjes van plezier.
Aan de Tilburg-Wiki ontleen ik verder het volgende.
In oktober 1914 schommelde het aantal vluchtelingen hier al tussen de negen- en twaalfduizend. In deze constellatie werd een ‘Tilburgsch Vluchtelingencomité' opgericht om te zorgen voor onder meer kledinginzameling, onderwijs, geneeskundige hulp en geldwisseling tegen eerlijke koersen.
De steun vanuit de gemeenschap was groot en ook het gemeentebestuur trof maatregelen. Zo werd het huisvestingsprobleem opgelost door het onderbrengen van vluchtelingen in fabrieken, kloosters, scholen en bij particulieren.
Om de vluchtelingen te bewegen naar huis terug te keren, werden later de uitkeringen stopgezet aan Tilburgers die onderdak boden aan vluchtelingen. Deze harde maatregel werd in januari 1915 ingetrokken, maar toen waren al zo'n zevenduizend vluchtelingen vertrokken.
Op BeeldOnline van het RAT zijn verscheidene foto's terzake hiervan te vinden. Ik plaats er een aantal hiernaast, waaronder o.a. de aankomst van vluchtelingen per trein, het bereiden van maaltijden, het inzamelen van kleding, breiende vrijwilligers, speciale scholen en onderkomens, zoals bij de Trappisten en de Ambachtschool aan de Spoorlaan enz.
Realiseer je wel, het gebeurde allemaal nog geen honderd jaar geleden!
Louis Sparidans
Tilburg Wiki:
