Anton van de Wiel
In het jaar 1826 werd het goede stadje Tilburg des avonds verlicht door 13 straatlantaarns. Daarvoor werd, in opdracht van de gemeente Tilburg, gezorgd door de Maatschappij tot Verligting der Steden te Sittard. Die maatschappij bracht, voor één uur branden van één lantaarn, drie centen in rekening bij de gemeente, met een maximum van 18 gulden per jaar. Het mocht niet te veel kosten. En geef ze maar eens ongelijk.
Maar op den duur was het maar een magere vertoning en in 1853 ging de gemeente het anders regelen. De Amsterdamse firma Cossas en Cie kreeg vergunning voor de bouw van een gasfabriek, de aanleg van een leidingnet en de plaatsing van gaslantaarns. Per 100 branduren van een lantaarn zou de gemeente fl. 1,80 kwijt zijn.
Edoch, een viertal jaren later, in augustus 1857 wilde Cossas en Cie af van het contract ! De bedrijfsresultaten waren om te huilen. Er waren 42 afnemers, en de gemeente zette alleen lantaarns op de voornaamste plaatsen. Het contract werd overgenomen door Wolterbeek van Baggen, die gas leverde voor 25 cent per m3.
In 1872 werd hier tien maal zoveel uitgegeven voor openbare verlichting dan in 1858. Er kwamen meer afnemers van gas en de gasprijs kon verlaagd worden. In 1872 nam de gemeente de gasproduktie en de straatverlichting in eigen hand. Wolterbeek begon daarom een proces, maar moest toch afstand doen van het monopolierecht van gaslevering…….
De gemeentelijke gasfabriek werd gebouwd aan de Lange Nieuwstraat. De gasprijs bedroeg in 1894 5 cent per m3. Toch werd er in dat jaar een winst gemaakt van een halve ton. Er stonden toen in Tilburg 430 lantaarnpalen, en tien lantaarnopstekers waren voor vier gulden per week op pad voor hun werk. De directeur, Van Mierlo, kreeg per jaar 2000 gulden, vrij gebruik van een dienstwoning en gratis gasverbruik !
In 1911 kwamen er elektrische lichtmasten (dank zij het nieuwe gemeentelijke elektriciteitsbedrijf) en in 1920 stonden er hier al zo’n honderdvijftig. En die arme lantaarnopstekers waren toen in korte tijd met de muziek mee…….
Burgemeester Becht doofde in 1962 bij het Wilhelminapark de laatste gaslantaarn. Maar niet met zijn slopershamer, die had hij, zoals bekend, voor andere zaken nodig.
In februari 2013 maakte de gemeente Tilburg bekend dat de straatverlichting versneld zou worden vervangen door LEDS. Dat kostte 1,4 miljoen euro, maar het vervangen van de 2200 lampen zou uiteindelijk een besparing van 9 ton opleveren. De leds gaven helder wit licht, wat ook de sociale veiligheid zou verbeteren. Deze 2200 lampen vormen 5 % van het totale aantal in de stad en per lamp wordt 81 % energie bespaard. Uiteindelijk is er een kostenbesparing van 912.000 euro.
Nog meer info nodig ? Bel de gemeente maar……Tilburg is een koploper op het gebied van led-verlichting en heeft de laatste jaren meerdere prijzen gewonnen op het gebied van openbare verlichting. Dat mag iedereen weten !
Bronnen: Nieuwsblad vh Zuiden, 28-09-1984 en Stadsnieuws 16-02-2013.
