Mieke-Nelie van der Heijden
Geboortedatum: 10-5-1931
Sterfdatum: 23-4-1945
Op familiebezoek in Australië in 2011, kreeg ik van mijn nichtjes de vraag, of ik iets wist over de Joodse familie in de Sint Josephstraat in Tilburg. De familie, waar hun moeder tijdens de Tweede Wereldoorlog als dienstmeisje of kindermeisje had gewerkt en die op een dag plotseling was verdwenen. Vader, moeder en twee zonen. De familie in Australië vraagt zich nog steeds af wat er toen gebeurd is.
Mijn tante, Regien Rutten (1916-1974) was toen een jonge vrouw en was verloofd met Jan Vissers, met wie zij in 1944 trouwde. Hun kinderen Annelies, Martin en Annet, geboren in 1945, 1947 en 1949 in Tilburg, hebben dit verhaal als kinderen vaak gehoord in hun nieuwe vaderland als voorbeeld van wat er tijdens de oorlog allemaal kon gebeuren. In 1952 emigreerde het gezin van Tilburg naar Ballarat in Australië.
Zoektocht
Nog steeds - 60, 70 jaar later - houdt dit families bezig. Ik ben voor hen op zoek gegaan en kwam in Amsterdam op het spoor van Hans Gersons uit de Sint Josephstraat 112 in Tilburg (foto 1, huis rechts vooraan). Daar zag ik zijn naam op de tentoonstelling In Memoriam over 18.000 Joodse kinderen, die de oorlog niet overleefd hebben. Met een tiental andere Tilburgse Joodse kinderen. Sommige met foto, andere zoals Hans Gersons zonder foto.
Hans Gersons is 10 mei 1931 in Tilburg geboren en bezocht de Openbare Lagere School no. 3 in de Korte Schijfstraat. (Dit is nu Openbare School De Vuurvogel). Tijdens de oorlog moesten de joodse kinderen op een bepaald moment naar speciale Joodse Klasjes. Foto 2 (1942) laat zo'n klasje zien, waar Hans Gersons waarschijnlijk ook op staat. Waarschijnlijk de jongen achteraan met de witte bloes, de armen stoer over elkaar, 12 jaar oud. Wie er precies op de foto staan weet ik niet. Wel dat Horst Eichenwald (1932-1943) er op staat, tweede van rechts onderste rij. Hij woonde in de Galjoenstraat 102 en was iets jonger op de foto, tien jaar.
Ouders
Vader Louis Gersons was 6 augustus 1893 in Tilburg geboren, zijn moeder Martina Gersons - van Gelder op 9 december 1906 in Amsterdam. Haar ouders woonden in 1945 nog in Amsterdam en overleefden de oorlog. Zij plaatsten toen een overlijdensannonce van hun dochter en schoonzoon in de krant. Louis, handelaar in manufacturen, overleed op 22 december 1944 in het beruchte concentratiekamp Bergen-Belsen. Zijn vrouw Martina overleed in hetzelfde kamp op de Lüneburger Heide op 10 januari 1945.
Ik heb niet kunnen achterhalen of zij toen al wist, dat haar man overleden was. Foto 3 laat een massagraf zien op het Herdenkingsmonument Bergen-Belsen, waar ook Anne en Margot Frank overleden zijn.
Hans Gersons is waarschijnlijk ook in hetzelfde kamp geweest als zijn ouders. Maar hij overleed op 23 april 1945 tijdens een treinreis, in een trein die strandde in Tröbitz tussen de frontlinies. Uit informatie op het internet begreep ik dat 550 van de 2500 mensen in die trein dit niet hebben overleefd. Waarschijnlijk is Hans Gersons op deze manier aan zijn einde gekomen. Nog geen 15 jaar oud ...
Waar zijn broer Magnus Frits Gersons (geboren in 1934 in Tilburg) op dat moment was, heb ik niet kunnen achterhalen. Wel is bekend dat hij de oorlog overleefd heeft. Twee adressen van hem zijn bekend in Amsterdam: Minervalaan en/of Merwedeplein ... Of hij nog leeft, ik weet het helaas niet. Anders zou ik hem willen vragen naar zijn herinneringen aan Tilburg en aan mijn tante.
Amsterdam
De families Van Gelder en wellicht ook de Gersons hebben na de oorlog aangifte gedaan van diefstal van bezittingen uit de woning aan de Sint Josephstraat, zoals geld en effecten. Zij hebben een claim ingediend, maar ik weet niet wat het resultaat daarvan is geweest. Op de site van de stichting Sjoa zag ik, dat anno 2012 nog zo'n 2.000 mensen recht hebben op nog niet-uitgekeerde levensverzekeringen. Daaronder ook de broer van Hans Gersons, Magnus Frits Gersons, geboren in 1934.
Op de Joodse begraafplaats aan de Delmerweg (Bredaseweg) is een gedenksteen geplaatst 40-45 voor de Joodse slachtoffers in Tilburg. Ik weet niet of de familie Gersons hierop vermeld staat (foto 4)
De naam van Hans Gersons is niet vermeld op het Herdenkingsmonument, dat de Openbare School later heeft gemaakt voor de kinderen van de school, die de oorlog niet hebben overleefd. In totaal moesten 24 Joodse kinderen in 1940 of 1941 van de Openbare School naar het Joodse klasje. Voor de 14 omgekomen kinderen van dat schooljaar is een monument gemaakt met alle namen, waaronder Klaus Deen.
Er zijn plannen om dit monument van twee stenen (gemaakt rond 1997) een plaats te geven in Kamp Vught. Wanneer, dat is nog niet bekend.
Bronnen:
Boek Gerda Nothmann Luner.
Boek: In Memoriam, de gedeporteerde en vermoorde Joodse, Roma en Sinti kinderen 1942-1945. Guus Luijters en Eline Pennewaard (2012)
Boek: Oorlog onderweg. Tilburg in de Tweede Wereldoorlog. Piet Mooren. Schoolbegeleidingsdienst Tilburg. (1994)
Mieke-Nelie van der Heijden
Tilburg Wiki:
