Ammehoela !

• Datering van de gebeurtenis: Sinds 1929

Een van de laatste keren dat ik in Tilburg was en op een terrasje een kopje koffie dronk, ving ik een flard van een gesprek op tussen twee oudere dames aan een tafeltje naast mij; ze waren zo ongeveer van mijn eigen leeftijd.

"Ammehoela" zei de een. Ik had deze uitdrukking al jaren niet meer gehoord, maar herinnerde me meteen dat deze uitspraak vroeger in Tilburg wel vaker werd gebruikt. Zou het misschien een typisch Tilburgse uitdrukking kunnen zijn? Ik ben het namelijk nadien nooit ergens anders nog tegen gekomen.

Ik dacht er verder niet meer over na, totdat ik deze week bij toeval erachter kwam waar deze uitdrukking eigenlijk van afstamt. De oorsprong van dit woord blijkt namelijk in Afghanistan (!) te liggen. Ik werd er o.m. op geattendeerd door de Tilburgsche Courant van 26 februari 1930 (zie hiernaast).

Het woord 'ammehoela' blijkt namelijk een verbastering te zijn van ene Aman Oellah, van 1919 tot 1929 emir van Afghanistan. Hij sloot in 1921 een wapenstilstand met de Engelsen, die krachtens een verdrag met Rusland het land bezet hielden.

Hij wilde ingrijpende moderniseringen doorvoeren, zoals o.m. onderwijs aan meisjes en het afschaffen van de boerka, maar stootte daarbij op grote weerstand bij de traditioneel en religieus ingestelde bevolking (!).

Tijdens een tijdelijk, maar toch (te) langdurig verblijf in Europa (in 1927) ontstond er een opstand in Jajalabad die uitmondde in een mars op Kabul, waarbij een groot deel van het Afghaanse leger zich aansloot. Ternauwernood bleef hij aan de macht maar moest in 1929 uiteindelijk toch aftreden.

In Nederlandse kranten (ook in Tilburg) werd aangegeven dat hij in hedendaagse termen 'een schup onder z'n kont' had gekregen van zijn bevolking, waardoor de zinspeling 'ammehoela' ontstond. Hierbij gaf men zich als regel tegelijkertijd met de rechterhand een tik op de rechterbil, als men het ergens volstrekt niet mee eens was. Dát gebruik herinner ik me nog goed uit het Tilburg van mijn jeugd.

Wie had dat nou gedacht van Afghanistan, toen en nu ?

Louis Sparidans, Grave

Bron: o.a. Amnesty International en Wikipedia