De auto

• Datering van het voorwerp: Rond 1900

Auto's in de binnenstad rond 1900

Langzaam maar zeker krijgen we een autovrije(re) binnenstad. Honderd jaar geleden kwam het autogebruik in de binnenstad op gang.

Het is moeilijk voor te stellen maar waar nu de muziekwinkel van Spiero is, was vroeger een fietsenfabriek, Willem II-straat 4.
In 1906 werd daar bijgaand pand gebouwd met op de pui ‘Tilburgse rijwielenfabriek' en ‘M.V.O.' wat stond voor ‘M. van Osch'. Nadat in 1961 een automobilist komend vanuit de Karrestraat met volle snelheid deze mooie pui kapot reed is de huidige gevel aangebracht.
In die begintijd kwamen er ook garages in de binnenstad. De oudste vermelding van een garage in een Tilburgse krant staat op naam van deze M. van Osch. In april 1901 meldde hij met bijgaande advertentie dat zijn ‘werkplaats voor het herstellen van rijwielen en automobielen' was verplaatst van de Wolstraat (huidige Telexstraat) naar Willem II-straat 3.
In een paar jaar tijd ging zijn zaak dus van de hoek Poststraat-Telexstraat, eerst naar de hoek Karrestraat-Willem II-straat nr. 3 en vervolgens in 1906 naar bovenstaand pand aan de overkant, Willem II-straat 4.

De oudste afbeelding van een Tilburgse auto staat op naam Frans Bogaers met zijn garage op de Bredaseweg 7. Vol trots toont hij op bijgaande foto een succesvolle auto rond 1900, een Benz Comfortable. In de zestiger jaren was Bogaers nog Volvo-dealer.

Het eerste Tilburgse ongeluk met een auto in de binnenstad meldde de krant op 11 januari 1901: ‘Hedenmiddag reed een automobile vanaf de Heuvel de Telegraafstraat in, toen juist een met zakken beladen kar, bespannen met een paard, van de firma Bruyelle alhier, van de andere zijde kwam. Het paard maakte zich bang voor het nieuwmodisch voertuig en liep achteruit, met het gevolg dat met de achterkant van de kar, de vitrine van den Bakker Danklof, op nr. 8, totaal werd verbrijzeld. Ook werd enige schade aan de uitstalling veroorzaakt.'
Die bakkerij bevond zich tegenover het huidige restaurant 't Pakhuys.

Om te tanken in die tijd kon je niet even langs een benzinepomp rijden, want die waren er nog niet. Benzine haalde je bij de drogist in vierkante blikken van tien liter. Dat deed de auto-eigenaar meestal niet zelf want haast iedere auto-eigenaar had een chauffeur, met als belangrijke nevenfunctie het onderhoud van de auto. Zoals voordien bij iedere koets een koetsier hoorde. De autochauffeur/monteur moest ook zorgen dat er thuis steeds benzine voorradig was.
Bijgaande afbeelding van 2 augustus 1906 toont de oudste benzine-advertentie. Van drogisterij Van Hassel, Heuvelstraat 57, tussen V&D en de Willem II-straat.
Vanaf 1909 werd deze drogisterij bekend onder de naam van Eijsden, later Eysden.

Onvoorstelbaar dat vijftig jaar geleden nog de hele dag door al het doorgaande autoverkeer van Breda naar Den Bosch of Eindhoven door de huidige Heuvelstraat liep. Nu is die in ieder geval 's middags en ‘s avonds autovrij.

Afb. 1: De voorgevel van Willem II-straat 4. Van 1906 tot 1961 met de vermelding 'Tilburgse Rijwielfabriek' van M. van Osch.
Afb. 2: De oudste vermelding in een Tilburgse krant van een garage. April 1901.
Afb. 3: Garagehouder Frans Bogaers in een Benz Comfortable. (foto L.J. van Teijlingen)
Afb. 4: De oudste vermelding van benzineverkoop in een Tilburgse krant, augustus 1906.