Anton van de Wiel
- Datering van het verhaal: 1900 - 1927
De Hasselt was lang geleden een dorp op zich, waar iedereen iedereen kende. De mensen kwamen achterom binnen, en ze kregen koffie in de keuken. In de huiskamer kwam de buurt alleen 's zondags, om te kaarten, en in de voorkamer (de goei kamer) kwamen de bewoners zelf niet eens....... aachterom was 't kermis. Ieder huis had een plots mee 'n schop, 'n plee en 'n duivekot. Daarachter lag een buurt- en gangpad en daarachter lagen de moestuinen.
De Hasselt, dat was toen de Hasseltstraat, de Hasseltse kapel, de Hoeven (de Reitse Hoevenstraat), de Van Hogendorpstraat en het Haai-end, waar de boeren zaten. Het Tilburgs had er een aparte klank, licht herkenbaar als Hasselts; de meeste mensen werkten in de textiel of op de steenoven. "Hoevens Kiske" was de veldwachter die in de Hasselt orde moest houden. Bekend en berucht was de jeugdbende "de Hasseltse Schuit". Volgens ons Moeder (Ant Trompen) kreeg haar broer, onze ome Jan, ooit ongenadig op zijn donder van onze Opa, omdat hij met de Hasseltse Schuit op stap was geweest.......
Maar mijn respect voor de HS is niet echt helemaal afwezig, wegens het volgende: in 1904 stroomden duizenden vrome mensen naar het Hasselts kapelleke, omdat daar om middernacht een wonderbaarlijk licht was waargenomen. Men zegt echter dat de Hasseltse Schuit, met behulp van een carbidlamp tussen de bladeren, de H. Maagd wat schijnt te hebben geholpen met haar wonder......
Een kleurrijke figuur in de Hasselt was Woutje Leijten - of was het Willeke ? - die als barbier de mensen thuis kwam scheren; vooral zaterdags had hij het er druk mee. In de familie is erover gepraat wie het was; in 1927 (foto) was het Woutje in ieder geval. En een Willeke Leijten had de genoegdoening dat hij opgenomen werd in de Hasseltse litanie:"Willeke Leijten hee 'n kèèr....De burries zen van maastespèèr"....
De Hasseltse litanie werd gezongen op bruiloften en partijen, en iedereen die het ernaar gemaakt had, kreeg in de litanie zijn beurt. Een litanie is bij de ouderen nog wel bekend als een reeks aanroepingen van heiligen. Na iedere regel zong het kerkvolk de keerzang "Ora pro nobis (bid voor ons), hieronder verbasterd tot "Viva Brokken lorum". Omdat er in de Hasselt nogal wat getrouwd, gejubileerd en gefeest werd, moeten er spontaan meerdere versies ontstaan zijn.
Op 7 augustus 1979 publiceerde Het Nieuwsblad vh Zuiden een versie, en gaf ook een LP uit met Tilburgse liedjes ("Witte dè nog?"), waaronder de Litanie, gezonden door het kinderkoor Hoefstraat-Groeseind. Een andere versie is opgenomen in het boek "We hebben gezonden en niks gehad" van Rolf Janssen. Op het webmagazine Cubra is de Litanie, versie Nieuwsblad te beluisteren en die van Rolf Janssen te lezen. De Litanie van het Nieuwsblad begint aldus:
Therus van Besouw zaat in de hei
Viva brokken lorum
Daor mokte-n-ie alle meskes blij
Viva brokken lorum
Jaanske Klaai zaat in de hoek
Viva....enz.
Ze ving de vlooien uit Kees z'n broek
Viva....enz.
In de litanie wordt blijkbaar een tip gegeven over haar ontstaan, want:
Peer Brobbel kan goed höskes lichten......Mar ok heel goed z'n liekes dichten.......
Wat deed diejen meens eigenlijk voor de kost ? Raoje raoje pliesiepet........
De foto's zijn uit Beeldonline:
1. Woutje Leijten met zijn scheergerei in 1927 (nr. 5046)
2. Bij de Hasseltse litanie past zeker het orgeltje van de Hasseltse kapel.
