Stadsmuseum Tilburg
Elmy Weijtmans is al bijna veertig jaar verbonden aan de zorginstelling in Biezenmortel. Een van haar taken is het begeleiden van het bewonerskoor en ook houdt zij sinds een aantal jaren de gedachteniswand van de overledenen van Assisië bij. “Jammer dat we deze opstelling binnenkort weer moeten verplaatsen,” verzucht ze. De kapel is sinds een aantal jaren een multifunctionele ruimte geworden. Een stilteplek is hier vanuit praktisch oogpunt niet wenselijk. Daarom komt er in de sacristie een nieuw kunstwerk.
Zelfredzaam
Elke twee weken komen zo’n tachtig van de circa tweehonderd bewoners naar de kapel om de eredienst bij te wonen. Het interieur oogt sober voor een katholieke gebedsruimte. Een gevolg van de vernieuwingsdrang na het tweede Vaticaans concilie begin jaren zestig, aldus Elmy. “Toen werden de fresco’s overgeschilderd en de beelden in de leemputten gegooid. De banken verdwenen om plaats te maken voor rolstoelgebruikers. Ook werd het altaar vervangen. Ze wijst op een door bewoners van sloophout gefabriceerd altaar dat op het onderstel van een oud ziekenhuisbed staat. Aan de voorkant zien we aarde, vuur, water en lucht, de tekens van de patroonheilige Franciscus. “Ook door een van de bewoners geschilderd. Ze voelen zich betrokken bij deze plek en zijn in die zin erg zelfredzaam.”
Gouden randje
Het kunstwerk voor de overledenen werd ontworpen door Marianne van Heeswijk en samen met de bewoners gebouwd. De achterwand is bedekt met een latexachtig materiaal met daarop honderden, misschien wel duizend goud- en blauwkleurige dekseltjes. Op een deel ervan prijkt de foto van een overledene. “We wilden ze allemaal een gouden randje geven, maar helaas hadden we niet genoeg goudkleurige dekseltjes,” lacht Elmy. In het altaar staat een Mariabeeld met een subtiel randje mascara op haar oogleden. “De bewoners vonden dat ze er vrouwelijker uit moest zien, vandaar ook die goudkleurige stippen op haar jurk. Die symboliseren de reflectie van de gouden dekseltjes.”
Bewoners, personeel en vrijwilligers
Naast bewoners krijgen ook sommige oud-personeelsleden en vrijwilligers hier een plekje, mits de nabestaanden toestemming geven. Hun namen staan in een boek met voor elke datum een eigen pagina. “Door steeds een bladzijde om te slaan blijven zij zichtbaar.” Elmy wijst op enkele bekende namen zoals Henk Dekkers, die met 83 jaar het langst op Assisië heeft gewoond en Bart, die als oudste bewoner dik in de negentig werd. Ook dokter Huijsmans, een man die in opspraak kwam maar waar de bewoners en het personeel volgens Elmy vierkant achter stonden, is van de partij. “Als hij destijds weg had gemoeten, dan was het personeel met hem meegegaan. Daarom hoort hij hier zeker thuis.”
Identiteit
Gevraagd naar de aanleiding van de gedachtenisplek zegt Michael Kolen (geestelijk verzorger van Prisma): “Als organisatie wilden we al langer iets met onze identiteit doen. Maar toen realiseerden wij ons dat de identiteit van Assisië wordt gevormd door degenen die je vóór zijn geweest. Daarbij gaat het niet over de zorgprofessionals, maar over de bewoners. Vanuit dat idee is deze gedachtenisplek ontstaan.”
Het TijdLab (De Bibliotheek LocHal en Stadsmuseum Tilburg) doet onderzoek naar immaterieel erfgoed van inwoners van Tilburg, Berkel-Enschot, Udenhout en Biezenmortel. Bovenstaande tekst en foto's zijn onderdelen van het programma ‘Deze en gene zijde’, over dood en rouwcultuur. Stadsmuseum Tilburg registreert het erfgoed door de verhalen te bewaren in deze website. Regionaal Archief Tilburg bewaart de foto's in de Beeldbank.
De foto's zijn van Maria van der Heyden; de interviews zijn geschreven door Theo van Etten.
