Stadsmuseum Tilburg
Zittend op Dienies toiletpot hoef je je niet te vervelen. Op een deel van de deur zit een laag magnetische schoolbordverf. Hierop prijken allerlei (grappige) vakantie- en ansichtkaarten en foto’s en tekeningen van kleinkinderen. Ook teksten, want iedereen die wil mag er wat op schrijven, de krijtjes liggen klaar. En velen deden dat.
Op het planchet, naast de krijtjes, het toiletpapier en de luchtverfrisser staat een kinderfoto en enkele gedachtenisprentjes. Het waren belangrijke mensen in Dienies leven: haar overleden zusje, ouders en schoonmoeder. Omdat ze van haar vader geen mooie foto kon vinden staat de tekst naar voren gericht. Toch blijkt op de achterzijde een toepasselijke foto te staan: “Dat is de Biesbosch. Ik weet niet beter dan dat hij daar tot op hoge leeftijd nog ging vissen. In zijn eigen roeiboot met buitenboordmotor.”
Toilet
De keuze voor een toilet als gedachtenisplek lijkt bijzonder. Of niet? “Ach, ik voelde gewoon niet de behoefte om ze in de woonkamer te plaatsen. De meeste personen zijn gewoon van ouderdom overleden. We hebben op een mooie manier afscheid van hen genomen, dus veel dramatiek voel ik daar niet bij. Bij mijn zusje lag dat anders. Zij was vijf jaar jonger dan ik en overleed vorig jaar op 62-jarige leeftijd. Dat was veel heftiger omdat we in onze familie denken dat we allemaal oud zullen worden. Mijn oma werd 105, mijn moeder 84 en mijn vader 94. Het overlijden van een jong iemand binnen de familie wijst je weer even op je eigen sterfelijkheid.”
Bonbons en bitterballen
Gelukkig kunnen Dienie en haar familie ook dit verlies goed afsluiten. “Mijn broer heeft zowel bij het overlijden van mijn ouders als van mijn zus de tekst geschreven voor de afscheidsdienst in het crematorium. Verhalen met een traan maar ook met een lach. Als dramaturg en schrijver van toneelstukken, revues en speeches kan hij die ook prima 'voordragen'. We deden alles zelf, er kwam niemand van de Dela aan te pas. Ook de standaard ‘koffie-met-cake’ na afloop van de bijeenkomst hebben we op eigen wijze ingevuld. Omdat mijn moeder altijd minstens drie dozen bonbons in huis had voor het geval er bezoek kwam, regelden we bij haar uitvaart daarom koffie met bonbons. Bij mijn zus was er een borrel met bitterballen. Omdat zij bij het koor waar ze lid van was, altijd een rondje bitterballen regelde. Dergelijke dingen maken zo'n dienst heel persoonlijk.”
Opruimen als rouwverwerking
Dienie vertelt dat het opruimen van het appartement van haar zus ook enorm heeft bijgedragen aan het verwerken van het verlies. “Dat alleen al is een stukje rouwverwerking op zich. Kwamen we dingen van haar tegen waarbij we tegen elkaar zeiden: ‘Goh, dat wist ik helemaal niet van haar.’ Maar een kaarsje branden bij haar foto? Nee hoor, dat hoeft niet. Schrijf maar iets leuks op het bord.”
Het TijdLab (De Bibliotheek LocHal en Stadsmuseum Tilburg) doet onderzoek naar immaterieel erfgoed van inwoners van Tilburg, Berkel-Enschot, Udenhout en Biezenmortel. Bovenstaande tekst en foto's zijn onderdelen van het programma ‘Deze en gene zijde’, over dood en rouwcultuur. Stadsmuseum Tilburg registreert het erfgoed door de verhalen te bewaren in deze website. Regionaal Archief Tilburg bewaart de foto's in de Beeldbank.
De foto's zijn van Maria van der Heyden; de interviews zijn geschreven door Theo van Etten.