Het Zuidelijk Toneel

Onder deze noemer spelen theatermakers en artiesten uit het hele land inmiddels meer dan honderd voorstellingen op die avond. Zij proberen vragen en gedachten over de geschiedenis, oorlog en vrijheid levend, concreet en persoonlijk te maken. Een bijzondere loot aan deze stam zijn de optredens van jongeren, inmiddels 34 stuks door het hele land en nu ook in Tilburg.

In 2019 organiseerde Het Zuidelijk Toneel (HZT) in hun gebouw aan de Ringbaan-Noord namelijk voor het eerst zo’n uitvoering in deze stad. Bijna 200 mensen bezochten op 4 mei ‘KRAAK & schuifkaas’, het eindresultaat van een intensieve voorbereiding. ‘In februari begonnen we met de werving van jongeren. Ook zochten we ouderen die hun verhaal wilden doorgeven aan een nieuwe generatie,’ vertelt Rozemarijn Romeijn, een van de regisseurs. ‘Uiteindelijk zijn we met 16 jongeren en 8 ouderen aan de slag gegaan. In een kennismakingsworkshop hebben we de jongeren eerst uitgedaagd met een aantal gewetensvragen. Op dat moment zie je dat hun verbeeldingskracht echt wordt aangevonkt. Jongeren hebben echt wel iets te vertellen.

Verder verdiepten we ons in historisch materiaal van Stadsmuseum Tilburg. De gesprekken met de ouderen leidden tot het besef dat sommige kwesties raken aan dilemma’s in het hier en nu,’ vervolgt Romeijn. ‘Het thema voedsel en voedselverspilling bijvoorbeeld. Dat ben ik verder gaan uitwerken, onder andere door met een deel van de jongeren de Voedselbank te bezoeken. Mijn collega-regisseur Lisa Giezen koos een andere invalshoek. Zij heeft met de groep nagedacht over het fenomeen herinnering. Hoe kun je een herinnering ‘kraken’. Hoe kun je zo’n zeventig jaar oude gedachte vol gaten, vraagtekens en aannames goed overbrengen? Hoe zorg je ervoor dat iets onvoorstelbaars misschien een heel klein beetje voorstelbaar wordt?’

‘We keken die avond eerst samen op TV naar de plechtige dodenherdenking. Daardoor kreeg onze voorstelling ineens nog meer lading. Het werd een groot succes, het publiek reageerde enthousiast,’ memoreert Romeijn. ‘De deelnemers zelf waren enorm opgetogen. De ouderen vonden het heel speciaal dat jongeren zich zo betrokken toonden. Op hun beurt hadden jongeren het gevoel dat ze met iets heel belangrijks bezig waren geweest. Wat er die avond is gebeurd heeft ons dan ook gesterkt om door te gaan met deze aanpak. We hebben zelfs plannen voor uitbreiding. Mijn collega Ilrish Kensenhuis maakt plannen voor een lokaal theaterproject rondom Keti Koti, de jaarlijks terugkerende feestdag ter viering van de afschaffing van de slavernij. De naam stamt uit het Sranantongo en betekent Ketenen Gebroken.’

Tekst Berny van de Donk

Foto's William van der Voort