Jos Naaijkens
In het dialect van Tilburg zijn veel woorden te vinden die uit het Frans komen. Het zijn leenwoorden. Frans is lang de omgangstaal van de hogere klasse geweest. Frans was een chique taal. Frans spreken was goed voor je image. Soms werd ten huize van bepaalde vooraanstaande families Frans gesproken als de dienstbode in de buurt was. Deze mocht niet alles horen...
Omdat veel Tilburgers deze taal wel begrepen maar niet goed konden uitspreken, is een soort Tilburgs-Frans ontstaan. De leenwoorden heb ik “verpakt” in een gedichtje, geschreven in het dialect van Tilburg.
Akkerdeere (accorder – goed met elkaar omgaan)
“Wè dènkte Sjaan, houde nòg van mèn?”
“Jao, mar ge moet me meer masseere.
Ge wit de plèkskes tòch nòg wèl?
Tis zôo goed vur et akkedeere…”
Ammezuure (embouchure – goede lipspanning bij het bespelen van een koperen blaasinstrument)
Onze Kees spult as den bèste.
Ge kunt em heure bij de buure.
Hij spult trompèt as ècht gin aander.
Hij heej ene goejen ammezuure.
Astraant (assurance – zelfvertrouwen/zelfverzekerdheid)
Bij ons in de straot daor wont en vrouw.
Ze is nie dom, heej veul verstaand.
Õt de hogte is ze wèl.
Ze vèène heur astraant.
Kenaaje (canaille – bazige vrouw)
Ge hèt tweej sorte vrouwe
èn ècht nie ammòl fraaje.
Kaoje èn verrèkte kaoj.
Die lèste zèn kenaaje.
Nòvvenaant (à l’avenant – in verhouding tot)
Kees die heej mar wèèneg gèld.
Nòg nie vur ene kraant.
Tis nie goed meej em gestèld.
Hij drinkt ôok nòvvenaant.
Ònrikkemedeere (recommander – aanbevelen)
De verkôoper die deej zen bèst.
Hij stond als mar te riddeneere.
Hij wo zenen auto ècht wèl kwèèt.
Hij wottem ònrikkemedeere.
Perleeje (parler – praten)
Onze Piet die kan et goed.
Ge valt em ècht nie in de reeje.
Wè kan dieje kèèrel praote.
Ze noemen dè perleeje.
Sjaans (chance – kans/versieren)
Hij kan der òn iedre vinger êen krèège.
Ge wit wèl, mèn bruur, onze Fraans.
In Tilburg heet ie ze ammòl gehad.
Naa heet ie in Gôol veul sjaans.
Sjagrèèn (chagrin – slecht humeur/verdrietig/triest)
Mèn buurvrouw is en tiep apart.
Ze ziet er èùt piekfèèn.
Mar dere meens komt veul tekòrt.
Ze is en ècht sjagrèèn.
Toerlezjoere (tous les jours – uitgaan)
As Sjaak de bluumkes bèùte zètte
dan waar dè hoeren èn snoere.
Teegesworreg zègge ze mistal:
Dieje meens is toerlezjoere.
Jos Naaijkens
Tilburg Wiki: