Louis Sparidans
- Datering van de gebeurtenis: 1894 en later
Gisteren fietsten we door Reek, een dorp vlakbij Grave, mijn woonplaats. We komen er vaker.
Terwijl we pauzeerden kwamen we in gesprek met een oude dorpsbewoner en toen ik vertelde dat ik vroeger in Tilburg woonde, kwam hij 'helemaal los'.
Wisten we wel dat er in Tilburg twee kerkorgels zijn, gemaakt door de bekende Reekse orgelbouwer Smits? Nee, we wisten van Smits, maar niet dat er ook twee orgels van hem in twee Tilburgse kerken geïnstalleerd zijn.
Ik heb het opgezocht en het blijkt waar. Zowel de kerk van 't Goirke als van d'n Heuvel beschikken over een orgel, indertijd vervaardigd door Smits uit Reek.
Met gebruikmaking van info en foto's van de Brabantse Orgelfederatie (waarvoor dank!) kan ik vermelden dat het Smits-orgel van de Sint-Jozefkerk aan d'n Heuvel dateert van 1894.
Het is geen toeval, want de toenmalige pastoor van d'n Heuvel, Antonius Donatus Smits, was een zoon van de orgelbouwer Franciscus Cornelius Smits (1800-1876) uit Reek resp. een broer van de zonen, die het bedrijf van hun vader hebben voortgezet.
De Tilburgse pers prees in haar commentaar de solide bouw van het orgel en de fraaie klank van de karakterstemmen, maar meldde ook dat het orgel voor het ruime kerkgebouw eigenlijk wel zwak van klank was.
Men wist dat te verklaren doordat .... 'de heeren Gebrs. Smits hebben begrepen, dat het orgel in onze katholieke kerken in de eerste plaats dient tot begeleiding van den zang. Hier is geen concert- maar een kerkorgel geleverd ....'
In 2008 werd er in de Heuvelse kerk nóg een orgel bijgeplaatst, een zgn. Loret-orgel, met een bewogen geschiedenis achter zich. Oorspronkelijk, in 1859, door de Fraters van Tilburg voor ƒ 3.500 aangekocht voor hun 'Paterskerk' aan de Gasthuisstraat.
Nadien, in 1955 (na de sloop van de Paterskerk) verhuisd naar de nieuwe kerk aan de Gasthuisstraat, een eind verderop richting Wilhelminapark, resp. na de sloop daar weer van, in 1976 alweer, overgebracht naar de Theresiakerk, totdat die kerk in 1998 ook weer aan de eredienst werd onttrokken.
"De kerk mag dan 'vergaan' maar orgels blijven altijd bestaan", zo zegt een 'orgelvriend' van me.
Hiernaast een foto van het standbeeld van 'de oude Smits' voor zijn huis in Reek, alsook het huis zelf (een rijksmonument) met het mooie bovenlicht boven de voordeur.
Afb. 4 en 5 laten het Smits-orgel van de Heuvelse kerk zelf zien resp. op afb. 6 het betreffende Loret-orgel.
Als u wilt horen hoe een Smits-orgel klinkt, klik dan op bijgevoegd audiobestand.
Louis Sparidans, Grave
