Het lijkt op brood ......

• Datering van de gebeurtenis: 1950

"Het lijkt op brood, het ruikt als brood en het smaakt ook als brood, maar ...... het ís geen brood, want het is ....... Het Lichaam van Christus!", zo werden wij in de zesde klas van mijn lagere school (de Pius X - school in de Theresiastraat) in 1950 voorbereid op onze Plechtige Communie. Niet dat we dat allemaal niet allang wisten, maar het geloof daarin was bij sommigen langzamerhand een beetje "verwaterd". Het kon ook bijna niet anders, nadat we vanaf onze Eerste Communie dagelijks om half acht 's morgens naar de kerk moesten, uiteraard nuchter, omdat we ook nog "te communie moesten".

Ach, daar dacht je op die leeftijd immers niet meer bij na, behalve die ene keer toen ik meende dat ik een "doodzonde" had begaan. Als je dan te communie ging was dat wéér een doodzonde en "doodzonde op doodzonde", daar moest je niet aan denken! Het viel natuurlijk wel iedereen in de kerk op en de frater van de klas toentertijd (ik ben zijn naam kwijt) nam me (dus) 's morgens tijdens het speelkwartier even terzijde en ik legde 't hem, met tranen in m'n ogen uit. Hij stelde me overigens meteen gerust, het was nog niet eens "een dagelijkse zonde", volgens hem.

Wat was ik opgelucht, ik had de hele nacht daarvoor die visioenen van de hel voor me gehad, die we kenden van die plaatjes uit de godsdienstlessen. Met al die lichamen, gekleed en wel, brandend in vurige vlammen! Dat was wel het ergste wat je kon overkomen en dat nog wel voor eeuwig ......... En de duivel maar lachen! Maar nu terug naar die Plechtige Communie.

Voorzover ik me kan herinneren, stond dit "feest" gelijk met het H. Vormsel maar, vergeef me als het niet zo is, het kan ook bij een andere gelegenheid zijn geweest. We moesten, meen ik, ten overstaan van de bisschop (dat zal in ons geval dan wel Mgr. Mutsaerts zijn geweest, al weet ik dat niet meer zeker) plechtig beloven dat we altijd een goede katholiek zouden zijn en blijven! We gingen immers van de lagere school af en dús begon voor velen "het échte leven", al wisten we nog niet wat dat precies zou inhouden. We waren amper elf of twaalf jaar oud.

Laatst sprak ik nog over deze destijdse voorbereidingen voor de Plechtige Communie met een vriend van me, die zelf priester is. Hij is al over de tachtig, tien jaar ouder dan ik. "Maar" antwoordde hij me en zette z'n glaasje port terug op tafel, "dat is wel het wezen van de Eucharistieviering" en hij veerde helemaal op uit z'n rookstoel. "Als men daar niet meer in gelooft, dan houdt alles op ...... ", voegde hij er vol overtuiging aan toe. Hij weet uiteraard dat het voor mij al heel lang geleden is "opgehouden", maar we blijven desondanks de beste vrienden.

Maar nu iets anders, ik kom tegenwoordig nog wel eens in Tilburg om een uitvaart van een (ouder) familielid bij te wonen. Tijdens zo'n uitvaartmis zie ik dan verreweg de meeste mensen nog te communie gaan. Sommigen heel ingetogen, anderen weer heel opgewekt en lachend tegen jan en alleman. Zou het dan toch waar zijn, van dat "Lichaam van Christus", zouden ze er echt in geloven of zijn ze blij dat ze zich even kunnen vertreden of ....... vinden ze misschien de hostie een kleine traktatie, tegenover hun bijdrage in de collecteschaal? Het zal toch niet?

Anderzijds moet ik er dan ook altijd nog even aan wennen hoe dat tegenwoordig gaat. De laatste keer dat ikzelf nog te communie ben gegaan, meer dan 50 jaar geleden, ging je nog geknield aan een communiebank zitten en kreeg je de hostie op je tong gelegd. Misschien wat minder hygienisch, maar toch. Je mag het nu zélf in je mond steken, terwijl je er vroeger absoluut niet met je vingers aan mocht komen! Wat een devaluatie! Ik herinner me wel nog hoe moeilijk het vroeger was als de hostie aan je gehemelte bleef plakken. Je mocht dan alleen je tong gebruiken om het los te krijgen, anders werd het heiligschennis en beging je een doodzonde! Maar kennelijk geldt dat tegenwoordig niet meer.

De aanleiding voor dit verhaal is een bezoek vorige week (in Frankrijk) aan een prachtige kerk voor de bezichtiging van het interieur met o.a. een mooi beeld van een blozende Theresia, de patroonheilige van onze parochiekerk destijds in Tilburg. Ik viel met m'n neus in de boter want er was juist een huwelijksmis gaande. Vanuit de zij-ingang waar ik binnen was gekomen had ik een idyllisch uitzicht op een uitzonderlijk knappe bruid, dus ik besloot nog even te blijven zitten (ik merkte daardoor tevens op dat zelfs de pastoor met z'n steelse blik regelmatig even van slag was, maar dat tussen haakjes).

Tijdens de communie ging het er evenwel nog precies aan toe als 50 jaar geleden bij ons in Tilburg: met de hostie op de tong terwijl een serene stem (op de achtergrond) het "Ave Maria" van Gounod zong. Ik sloot ondanks mijn unieke uitzicht op de bruid even mijn ogen (heel even maar) en waande me tijdelijk terug in het "Rijke Tilburgse Roomsche Leven" van mijn kinderjaren. Waarom heeft men die vorm van dat te communie gaan eigenlijk veranderd?

Louis Sparidans, Grave

Bijgaand het prentje bij gelegenheid van mijn Plechtige Communie in 1950, dat ik enige tijd geleden aantrof in een oude sigarendoos, gevuld met foto's van vroeger, alsook een foto van de blozende Theresia.