Frans Kense
- Datering van de gebeurtenis: April 1809
Nu in april vieren we dat Tilburg tweehonderd jaar geleden stadsrechten kreeg van koning Lodewijk Napoleon (Afb.1). Ook de klokken van ’t Heike hebben daarbij een rol gespeeld. ‘Onder het spelen van veldmuziek luidden alle klokken van de toren en bij het gejuich van duizenden ingezetenen’, arriveerde hier de koning op maandag 17 april 1809. Van die drie klokken van ’t Heike was de oudste toen al meer dan twee honderd jaar oud. Veertig jaar later, in 1849 luidden die klokken weer voor een koning, nu bij het overlijden van Willem II. ’Op den 3 april 's morgens te zeven uur werd het Koninklijk Lijk weggevoerd, onder het gelui der klokken en onder het lossen van 61 kanonschoten’
In de jaren vanaf 1920 kreeg de St. Josephkerk op de Heuvel alle aandacht. Er kwam een Heilig Hartbeeld, maar ook een carillon, in 1925. Ieder klok was aan iets of iemand toegewijd. De grootste niet aan St. Jozef zoals je zou mogen verwachten, maar aan het H. Hart van Jezus. De daaropvolgende klokken achtereenvolgens aan Maria, St. Joseph, St. Servatius, St. Lambertus, met als laatste de 34-ste en kleinste klok aan St. Godefridus v. Duynen.
Het jaar 1943 was catastrofaal voor de klokken in Tilburg. De bezetter liet de klokken uit de torens halen om er, onder meer kanonnen van te kunnen maken. Daarmee verdween ook het carillon op de Heuvel. Er werd toen een stoomketel in de kerktoren gehangen die voor de rest van de oorlog met een bescheiden geluid de hele uren aankondigde.
Van de drie luidklokken van ’t Heike heeft de kleinste, een Mechelse klok met het opschrift ‘Jan Cauthals met fecit Mechelinae 1628’ de oorlog overleefd.
In 1950 kwamen weer twee luidklokken bij en in 1966 het huidige carillon.
De hele Tilburgse bevolking werd erbij betrokken om ervoor te zorgen dat er weer een volledig carillon kwam; nu in de toren van ‘t Heike.
Mr. Dr. Barend-Jan van Spaendonck nam in februari 1965 het voortouw.
De bevolking nam het initiatief over door geld in te zamelen met groots opgezette dansavonden waarbij meerdere bands optraden met onder meer
de Wooltown Jazzband, bij voorbeeld met een dansvloer op de kunstijsbaan Theresia. Drie maanden later, in mei 1965 was er al f. 50.000 opgehaald, wat vergelijkbaar is ruim € 100.000 nu.
De 21 zwaarste en duurste klokken kwamen van bedrijven en instellingen (1). Onderstaand de curieuze lijst van deze donateurs , die ‘vrijwillig-moreelverplicht’ werden om een klok te schenken.
Uiteindelijk lukte het om 47 klokken te kopen bij de firma Eijsbouts in Asten die de klokken ook installeerde (Afb. 2). Op 1 juli 1966 vond de officiële overdracht plaats van het huidige carillon aan het gemeentebestuur. Intussen is de beiaard in de Heikese toren alweer uitgebreid naar vijftig klokken.
Tijdens de jaarlijkse beiaardconcerten (Afb. 3) luiden er iets meer klokken dan bij de intocht van Lodewijk Napoleon twee honderd jaar geleden; de gebeurtenis die dus dit jaar centraal staat.
Afb. 1: Koning Lodewijk Napoleon, geschilderd in 1809 (RAT-008323)
Afb. 2: Deel van het huidige carillon van de Heikese kerk. (foto Joop Wever)
Afb. 3: Jaarlijkse programma van de beiaardconcerten. (Beiaard commissie)
(1) Tilburgse klokkendonateurs in 1966,
aflopend vanaf de zwaarste klok:
1. Vereniging van Tilburgse Fabrikanten van Wollen Stoffen
2. Centraal Ziekenfonds Tilburg
3. Curatorium van de Katholiek Hogeschool
4. Metaaldraadlampenfabriek ‘Volt’
5. Kring Tilburg van de Federatie Metaal en Elektrotechnische Industrie
6. Katholieke Arbeiders Vrouwenbeweging
7. Nederlands Katholiek Vakverbond
8. N.C.B.-verzekeringen
9. Nederlandse Katholieke Aannemers- en patroonbond
10. De Tilburgse Bankiers
11. Tilburgse Waterleiding Maatschappij
12. Rotary Club.
13. Vereniging Katholieke Middenstandsbond
14. Stichting Studiebelangen R.K. Leergangen
15. R.K. Gasthuis
16. N.V. Van Boxtel
17. KvK Tilburg en omstreken
18. Zusters van Liefde
19. Schiedamsche Lederwarenfabriek
20. Tilburgse Spaarbank
21. Tilburgse grafische en aanverwante industrie.
