- Datering van het verhaal: 1926-1950
Wij nemen u mee terug naar de jaren twintig van de twintigste eeuw. In de Lange Nieuwstraat verzorgd Janus van de Put personenvervoer per "touringcar".
Janus van de Put is getrouwd met zijn Anna (van Antwerpen) in 1929. In 1933 wordt hun dochter Klazina geboren, drie jaar later hun zoon Toon, in 1940 volgt zoon Jan, hij wordt slechts negen maanden oud en sterf aan de koortsstuipen. In 1943 volgt dochter Wies en haar zus Gemma sluit de rij in het jaar 1944
Al voor zijn trouwen is Janus begonnen als buschauffeur in zijn eigen bedrijf. Zijn zus Trees is mede-eigenaar van de busonderneming. Haar belangen worden behartigd door haar echtgenoot Pierre. Hun eerste bus is gebouwd op het chassis van een T-Ford. Janus rijdt "wild" (zonder vergunning) zijn passagiers van de Heuvel via het Goirke naar de Heikant. De eindstop is hier het geboortehuis van "Peerke Donders". In 1923 was hier een kapel geplaatst en in 1926 de Kruisweg statie. De Tilburgers gingen ervan uit dat de zalig verklaring van "Peerke" een fluitje van cent zou zijn. Pas in 1982, een kleine zestig later was het pas zover.
Janus had een neus voor zaken en haakte in op de vraag. Een rit kostte in deze tijd een dubbeltje.
Ondanks het in 1924 ingestelde vergunningstelsel bleef Janus zijn passagiers vervoeren. Er moest tenslotte brood op de plank komen voor het in de dertiger jaren nog startende gezin. De "lijn" Heuvel-Goirke-Peerke" had als opstapplaats "de vetplek". Volgens Tilburgse gewoonte kreeg iedereen en alles een bijnaam. Zo ook de opstapplaats vlakbij de Korenbeurs op de Heuvel.
In 1937 werden voor de Eerste Nederlandse editie van de wereldjamboree bussen gecharterd om de deelnemers te vervoeren. In Vogelenzang kwamen uit 51 landen 28.750 deelnemers bijeen voor dit verkenners festijn. Janus stond met twee bussen klaar bij het station van Tilburg.
De bus met het kenteken N-14544 en de nieuwe aanwinst van de "Touring Centrale" de Citroën in de "Pulmann" uitvoering. Een voor die tijd luxe bus. Beide voertuigen reden richting Vogelenzang in colonne met tientallen andere bussen.
Een streep door de rekening was de vordering van de bussen door de Duitsers tijdens de Twee Wereldoorlog. De luxe Citroën was inmiddels ingericht als ambulance. Op 26 oktober 1944 (één dag voor de bevrijding) werd de bus op de weg naar Loon op Zand total-loss geschoten. Een andere bus trof hetzelfde lot op Broekhoven.
Na de bevrijding worden de zaken voortvarend aangepakt. De oorlogschade werd voor een groot deel hersteld. (Voor zover er spullen te krijgen waren). Vanuit de Lange Nieuwstraat wordt langzaam weer gewerkt aan de opbouw van het bedrijf . In eerste instantie pakten Janus van de Put en Pierre Bongaerds het personenvervoer aan in de vorm van taxivervoer. Zodra het toegestaan was, kochten zij weer bussen.
Op de Heuvel 20 werd het reisbureau gevestigd van de "Touring-Centrale". Als men een reisje wilde uitzoeken kon men voor 10 cent een catalogus kopen (voor niks ging de zon op). De oorlogschade in het gehele land is dan inmiddels voor een groot gedeelte hersteld. Men kreeg weer tijd en middelen voor ontspanning. Vanaf zes gulden kon men een dagtrip maken naar o.a. Amsterdam en Het Gooi. (Met de mogelijkheid om de studio's in Hilversum en Schiphol te bezoeken) Voor fl. 35,- had men een driedaagse reis naar Parijs inclusief nachtlogies. Men moest dan wel beschikken over een "bewijs van Nederlandschap" of paspoort, dat het verlopen was, was geen probleem als het maar na 1947 was afgegeven.
De eigenaars van de "Touring Centrale woonde bij hun bedrijf in de Lange Nieuwstraat, Trees en Pierre op nummer 107 en Janus met Anna op nummer 109.
In onze volgende bijdrage zullen wij de (her)opbouw van het bedrijf en uitbreiding van de jonge gezinnen volgen.
Rien van der Heijden
april 2008
Met dank aan:
Anita van de Put
Familie van de Put
Bijlages:
- 1. Moeder van Janus v.d. Put
- 2. Janus v.d. Put bij zijn eerste bus
- 3. Janus bij een nieuwe bus op "lijn" Heuvel-Goirke-Heikant
- 4. Detail "lijnbus"begin dertiger jaren
- 5. Nota uit 1936
- 6. Citroën Pullman, dertiger jaren
- 7. Klaar voor de reis naar Vogelenzang vanaf het station Tilburg
- 8. idem
- 9. Reisfolder na de oorlog (na 1947)
- 10. Janus in Parijs
Zie ook in deze serie:
"Het wordt steeds drukker"
"In voor- en tegenspoed op de bus"
"Poetsen jullie de bus even"
"Afscheid van de bussen"
