Anton van de Wiel
Tilburg heeft meerdere zaken om trots op te zijn. En ik wil de rest niet afkammen, maar dat één van die pronkstukken hier de status van Tilburg Onderwijsstad is, dat is zeker.
Het is goed om te weten dat de goede Pater Superior de Beer hiertoe de stoot heeft gegeven, toen hij op 28 oktober 1850 met vier jongens uit behoeftige families in de spreekkamer van de Heikese pastorie een onderwijzersopleiding aanving. Het was behelpen. De jongens gingen gewoon naar de fratersschool en na afloop kregen ze dagelijks les van de Pater. Zo is het begonnen.
Dat was Katholiek onderwijs en of het toen formeel zo mocht, daar kunnen de geleerden desnoods nu nog over diskuteren. Er was sociale nood, urbanisering en industriële groei. Men was bang dat de armen massaal de kerk zouden verlaten. Wat was er in Frankrijk allemaal niet gebeurd ? En Pater de Beer praatte eens met Mgr. Zwijsen, die Tilburg kende als zijn broekzak en die toevallig goed bevriend was met kroonprins Willem.
Aanvankelijk had de oude koning Willem I deze “Proselijtenmakerij” van de Roomschen een beetje tegengewerkt. Maar vanaf de jaren 40 was er, mede dank zij de vriendschap tussen Willem II en pastoor Zwijsen een andere wind gaan waaien. Maar terug nu naar de Tilburgse geschiedenis: in oktober 1850 zaten vier jongens en de pater rond de tafel in de spreekkamer, met de asbak in het midden. Of de meid ook koffie serveerde is niet bekend. Zo begon de kweekschool Sint Stanislaus.
Tot zover de opleiding voor de jongens. En in 1844 maakte een onderwijsinspecteur melding van een “geestelijk gesticht” in Moergestel, waar, in kasteel Nieuwenhof – daar zaten toen nonnen – de Zusters van Liefde, die gloednieuw gesticht waren door Zwijsen, “schoolhouderessen” opleidden. Hé, wat vervelend…....je kon toch niet alles tegelijk bijhouden, dan moest je ogen op je rug hebben ! (en die Zwijsen moest je blijkbaar in de gaten houden !). Maar de wind was gekeerd, nu Zwijsen zo goed bevriend was met Willem II, en alles mocht nu.
In 1881 verhuisden de nonnekes, na een tussenstop in Stratum, met hun opleidingen voor onderwijzeres, nijverheidsakten, enzovoort, naar de Oude Dijk in Tilburg
Zo is het dus gekomen. En al die studenten en (hoog)leraren van nu, mogen weten dat zo het begin is geweest van Tilburg Onderwijsstad. Een gemotiveerd begin.
Anton van de Wiel.
(Bron: “Van Normaalschool tot PABO” in KL-Breed, 1990).
