'Volksverlakkerij'

• Datering van de gebeurtenis: augustus 1936

Iedereen in Tilburg kent uiteraard het Paleis-Raadhuis, het paleis waartoe koning Willem II in 1847 opdracht gaf tot bouwen, als buitenresidentie, met de bedoeling om er af en toe ook zelf te kunnen gaan wonen.

Het werd als ‘Koninklijk Paleis' gebouwd door de Tilburgse aannemer Adriaan Goijaerts tegen een voor die tijd waarschijnlijk exorbitant hoog bedrag van 57.000 gulden, omgerekend een goeie 25.000 euro tegenwoordig.
Maar ja, dat is dit jaar dan ook zo'n 165 jaar geleden.

Willem II heeft er echter nooit gewoond, want drie weken voordat het werd opgeleverd, op 9 april 1849, kwam de koning te overlijden.
Zodoende kwam het al meteen leeg te staan.

In 1865 werd er de Rijks-HBS in gevestigd, waarvan de bekendste leerling Vincent van Gogh is geweest (1866-1868). En die bestemming bleef het houden tot in 1934, bijna zeventig jaar lang.
Het Tilburgse gemeentebestuur had, middels een bedelbrief aan de koninklijke familie in 1863, gevraagd om het leegstaande gebouw als zodanig te mogen gebruiken.

Gedurende die HBS-tijd ‘verloederde' het gebouw evenwel danig, waardoor de koninklijke familie in 1931 onder voorwaarden besloot, om het maar definitief aan de Gemeente Tilburg te schenken.
Het gebouw was totaal uitgeleefd en moest grondig worden gerenoveerd.

In de jaren 1934-1936 werd het verbouwd tot duo-gemeentehuis, naast het reeds bestaande stadhuis aan de Markt. Vanaf dat moment werd het ‘Paleis-Raadhuis' genoemd.

(Tussendoor: het deftige stadhuis aan de Markt, menige oudere Tilburger zal het zich nog wel herinneren, werd overigens in 1971 (helaas) gesloopt voor de aanleg van de Schouwburgring).

Er valt weliswaar nog veel en veel meer over de geschiedenis en de verbouwing van het paleis te vertellen, maar ik laat het hierbij. Ik ben namelijk met mijn verhaal zover waar ik zijn wilde, want in 1936 werd het (opnieuw) met veel feestgedruis geopend.

Niettegenstaande Tilburg in 1936 nog volop in de crisisjaren verkeerde, al vanaf omstreeks 1930, werden (ook) voor de vele werklozen speciale feesten georganiseerd. Blijkens het hiernaast afgebeelde pamflet, namens de R.K. Werkliedenvereniging - Tilburg (via BeeldOnline van het RAT) ging dit evenwel niet ‘zonder slag of stoot'.

Zoom maar eens in en lees o.m. de verwijten omtrent ‘volksverlakkerij' etc., die er niet om liegen. Elke andersdenkende vakbond werd in het ‘Roomsche Tilburg' (uiteraard) meteen ‘afgemaakt'.

Ik herhaal een stukje van de tekst in het pamflet:

‘Dat is volksverlakkerij - dat is opstandigheid kweken - dat is ons goede volk onwaarachtig voorlichten - dat is onrust stoken en ‘t volk ophitsen (...) - dat is bederven ‘t weinige genoegen, dat mensen die iets doen voor de werklozen, daarstellen - dat is in troebel water vissen' enzovoorts.

Ach, lees zelf maar verder ....

Voorts nog een paar oude afbeeldingen van het Paleis-Raadhuis in vroegere jaren, eveneens via BeeldOnline.

Bronnen: o.m. Wikipedia en het RAT