Wat die oorlog nu nog met mij en vele anderen doet:
- Tot nog lang na de oorlog, had ik de neiging naar binnen te vluchten als er vliegtuigen - overkwamen.
- Zo ook luchtalarm op iedere eerste maandag van de maand geeft mij nu nog steeds heel even een schrikmoment. Er worden door mij bijna nooit etensrestjes weggegooid. Wat kapot is repareren we en we gooien niets weg als het niet versleten is. Mijn generatie is altijd spaarzaam gebleven.
- Ja, en Duitsland is een hoofdstuk apart. Mijn vader is op 2 augustus 1942 in het concentratiekamp in Dachau overleden. Pas 20 jaar later (in 1962) hadden wij, (mijn moeder, broer en ik) de moed opgebracht de reis naar Dachau te ondernemen. We zagen het als een bezoek aan een kerkhof. Wij wilden afscheid van mijn vader nemen op de plaats waar hij overleden is. Bij aankomst bij ‘de Hel van Dachau’ (zo wordt het kamp genoemd) merkten wij meteen dat het een oorlogsmuseum is geworden. Een mooie gedenksteen aan de ingang met daarin een kruisbeeld en prachtig aangelegde plantsoenen. Verder waren er enkele massagraven met mooie opschriften en een heel indrukwekkend standbeeld van een kaalgeschoren gevangene met een gestreept ‘boeven’-pak aan en te kleine klompen aan zijn blote voeten. Bij de massagraven hebben wij zelfgeplukte bloemen neergelegd. Het gaf ons het gevoel op deze trieste plaats iets te kunnen doen ter ere van mijn vader. Het was een goed gevoel maar wat een schrille tegenstelling ondervonden wij toen wij verder het kamp binnengingen. Alleen maar wreedheid en ellende was daar te zien. Hek met prikkeldraad met een diepe gracht ervoor en uitkijktorens. Verbrandingsovens waar de doden met velen tegelijk ingeworpen zijn, galgen, gaskamers etc etc. Er stonden ook nog veel te kleine barakken voor het grote aantal gevangenen die er moesten verblijven .Er werd door ons heel weinig gezegd tijdens die rondgang. Woorden schoten tekort Wel hebben wij elkaar heel stevig vastgehouden met moeder in het midden. Voor haar was het wel het allerzwaarste maar wat hield zij zich flink. Het bezoek hebben wij kort gehouden en we zijn zo snel mogelijk uit Duitsland weggegaan. Het was een héél heftige ervaring maar we waren er wel van overtuigd dat het een goed idee was geweest om samen het concentratiekamp te bezoeken. Voor mij zal het altijd bij dat ene bezoek blijven. Ik ben na deze ervaring ook nooit meer naar Duitsland op vakantie gegaan. Ik kan ook niet naar een oorlogsfilm kijken. Ik heb deze oorlogsherinneringen opgeschreven in 2019; 58 jaar na het bezoek aan Dachau, De littekens van de oorlog blijven altijd bestaan.
- Mijn vader heeft 2½ jaar in een hel geleefd tot de dood erop volgde. Mijn moeder kreeg echter ‘levenslang’! Ja, en ik kan alleen maar trots zijn dat zij mijn ouders waren. Door hun moed, voorbeeld en levensopvattingen ben ik toch nog steeds een tevreden en gelukkig mens.