Anton van de Wiel
- Datering van de gebeurtenis: Plm. 1900
De westkant. Tot 1929 lag in de hoek van de Oude Markt bij de Kloosterstraat en de Oude Dijk een bebouwd eiland dat bezet werd door Hotel de Gouden Zwaan (Er zijn er in Tilburg méér van die naam geweest).
Daar tegenover lag de Gemeentelijke Arbeidsbeurs, waar in de dertiger jaren de toen talrijke werklozen dagelijks moesten komen "stempelen". Een trieste vertoning die ooit aanleiding gaf tot demonstratie en politiegeweld. Achter de Arbeidsbeurs lag het geboortehuis van de bekende frater Superior de Beer. Daar in de buurt woonde ook de winkelier en kaarsenmaker Laurens de Lelie. Die verhuurde onder meer "busseltjes"of "wipkes". Die werden voor het huis van een overledene gezet, voor zolang het stoffelijk overschot boven aarde stond. Aanvankelijk was het een busseltje stro. Later werd het een houten cylinder van dezelfde vorm en als stro beschilderd. Dat gebruik handhaafde zich tot na 1918.
Uit de familie van deze Laurens de Lelie kwam voort de bekende Tilburgse schilder Adriaan de Lelie.
In het huis van de familie de Lelie vestigde later Antoine Arts de redactie van zijn toen opgerichte krant. En omdat niet iedereen in het brave Tilburg het met Tontje Arts eens was, is er toen ooit bij een inbraak de hele boel overhoop gehaald en vernield.......
In deze hoek lag ook herberg "het Sweert", al vermeld in 1566, en rond 1830 herdoopt in "de Gouden Leeuw" Een echte ouderwetse herberg met stallen, logement en een eigen brouwerij. In 1830, tijdens de Belgische Opstand namen Hollandse soldaten (onder andere de Utrechtse Jagers) bezit van de houten stoeltjes van de herberg.......
Een van hen, de Utrechtse vrijwilliger Jacob Costerus schreef later: "Indien al gans Noord Brabant onder ergerlijke priesterdwang zucht, indien men al in dit uitgestrekte gewest nergens verheven denkbeelden ontmoet, in geen plaats is voorzeker de domkopperij groter, in geen plaats het gebrek aan edele grondbeginselen méér zichtbaar dan in Tilburg."
Zo, daar hebben we niet van terug ! Daar staan we met de mond vol tanden ! Wat een heilige en verheven plicht hebben die Bovenmoerdijkse soldaten toch te vervullen gekregen............Vive la........o, nee, sorry.
Oei, oei oei, wat was diejen kaaskop kwaad !
Afijn, verder....De Noordkant........te beginnen met de herberg "'t Swart Peerd", een herberg even ouwerwets als haar naam, met hof, schuur, brouwerij, enz., aan de Langepad (de Langestraat), waar later boekhandel Bergmans gevestigd is geweest.
Daar was ook de tabakskerverij van Sjef Woestenbergh. De twee dames Woestenbergh vulden builtjes van 50 tot 250 gram, voor zes cent per half ons. Op de toonbank stond een grote bak vol tabak, waaruit de klant een keer z'n pijp mocht stoppen. En er was ook pruimtabak. Om van de snuiftabak (vooral voor pastoors, fraters en ouderen) maar niet te praten.....Waar is de romantiek van roken, snuiven en pruimen gebleven ?
Als iemand toen gemist werd dan zeiden ze hier :"Die is tabak halen bij Woestenbergh".......
Zo, dat was het dus weer. Ik ben er vandoor. Precies, tabak halen bij Woestenbergh.
Anton van de Wiel
Bron: vrij bewerkt naar Pierre van Beek (Nieuwsblad vh Zuiden, 12 december 1970, 22 januari, 11 februari en 6 maart 1971).
De foto's: 1. Hoek Heuvelstraat (links Boekhandel Bergmans) 2. Panden naast het oude stadhuis 3. Pastorie Heike 4. Heikese kerk.
