Henk van Mierlo
In Tilburg werd op 30 november 1913 nauwelijks aandacht besteed aan de Onafhankelijkheidsdag. Het comité “Tilburg Vooruit” had in de loop van het jaar, door het organiseren van de Internationale tentoonstelling (die overigens een groot succes was), al zoveel geïnvesteerd, dat er geen geld meer was om nog iets anders te organiseren.
Men had op aandringen van een aantal notabelen nog wel een poging gedaan om op de 17e –de dag van de onafhankelijkheidsverklaring- iets te regelen, maar verder dan fysieke hulp kon men niet aanbieden en werd er dus niets gedaan.
Het enige waardoor men in de Tilburgse kranten nog op dit feit gewezen werd was het gedicht “Centenarium” geschreven door ene B. Stumpel en gepubliceerd door de Nieuwe Tilburgsche Courant op zaterdag 29 november 1913.
Hij had zoals hij zelf als voetnoot plaatste de dichter E. Potgieter van verre gevolgd.
Ondanks het bombastisch karakter van dit gedicht vond ik dat het toch geplaatst dient te worden op het Geheugen van Tilburg om het aan de vergetelheid te ontrukken.
Centenarium: „Oranje en Nederland." (1813-1913)
Oranje en Neerland, Tweelingsterre,
Moogt Gii herschitren aan den trans,
Dan is der vrijheid zon niet verre:
Slechts uit haar luister schept Ge uw glans. — POTGIETER. —
Oranje en Neerland, Tweelingsterre!
Hoe fier trad uit haar gouden poort
De Vrijhheidsmaagd der weêrgeboort',
Begroet van Eems tot Scheldeboorden
In ongekende feest-acoorden —
Omhelsd, gekust.. Verstom mijn Luit,
Bij 't vuur voor mijn verjongde Bruid!...
Of in de vaag van 't leven
Ook duizend, duizend sneven, —
“Vrij!" trilt de zilv’ren snaar
Van Neêrlands harpenaar, —
"Vrij!" schoon nog de Liefde treurt
Om 't kroost, haar hart ontscheurd,
En honderd jaren, heerlijk loon,
Herhalen nog dien zegetoon,
Ontweld, diep, aan 't gemoed,
Dat gloeit van d’eigen gloed, —
Zie, heel een natie stroomt weer saam,
Eén ziel, in vrijheids heilgen naam, —
„Vrij!” galmt de juichkreet heinde en verre
Gegroet, Oranje en Neêrland, Tweelingsterre! —
Oranje en Neêrland, Tweelingsterre!......
Maar — vrijheid, sterk als diamant, —
Zij schept, zij vraagt, zij eischt den band,
De Wet, gelouterd en bezworen,
Waar Vorst en volk Gods stem in hooren. i—
Wal ook der Eeuwe stroom verslond, —
Zij slaat, weêrschittrend in 't Verbond,
Dat beiden blijft omvlechten,
Onwrikbaar samenhechten
Rijst, Willems, heilig groot
In trouwe tot den dood —
Wrochtend nog in mijn Vorstin,
In Neêrlands Engelin, —
Tuigt: in dees Telg uw forsche kracht,
Die door haar lieve trekken lacht, —
Den ongerepten eed,
Dien ze eens voor God beleed,
De hand op Grondwet’s vast cement...
Wee d'aterling, die 't heiige schendt!...
"Vrij!" bauwen de echo's heinde en verre
Gegroet, Oranje en Neêrland, Tweelingsterre! —
Oranje en Neêrland, Tweelingsterre!
Waai uit, waai uit, Gij, Neêrlands vlag,
Waai uit als op uw jongen dag, —
Gevierd tot 's aardrijks verste stranden,
Waar harten voor uw glories branden! —
Ten rei gegaan, mijn Neêrlands volk,
Der vrijheid nooit gewraakte tolk!—
Bloei in de vredezonne,
Der vrijheid levensbronne, —
Houd stand in open zin, —
Laat, laat geen weerwolf in, —
„Vrij!" - maar in den ernst ontgloord,
Die 't eerlijkst volk behoort, —
Die juicht, — maar die ook nederknielt
En knielend, vlammende bezielt, —
Die smelt in dankensstof,
In prijs en eer en lof,
Van vrijheids zegens overstelpt: —
„God helpt hem, die zichzelve helpt!"
„Vrij!" klinkt het klatrend heinde en verre
Gegroet, Oranje en Neêrland, Tweelingsterre! —
B. STUMPEL
(Polgieter van verre gevolgd)
Tilburg 1913
Henk van Mierlo
Nuenen
Afbeelding is een schoolplaat uit 1956 voorstellende de landing van Willem I te Scheveningen op 30 november 1813. Bron: geschiedenis24.nl