Anton van de Wiel
Waarschijnlijk hebt U wel eens gehoord of gelezen van Stephanus Hanewinckel, de zeer strenge en rechtlijnige dominee, die niet op een normale wijze kon spreken of schrijven als de Katholieken het onderwerp van gesprek waren. Een etterbak !
Hij werd geboren te Nuenen op 30 september 1766 uit een Brabantse familie van hervormde predikanten en schoolmeesters. Hij was predikant in verschillende plaatsen in en buiten Brabant en overleed op 15 december 1856 te Ravenstein.
Onbewezen is gebleven, wat iedereen eigenlijk wist: Dominee Stephanus Hanewinckel schreef onder andere de anoniem uitgegeven “Meierijboeken”, waarvan het tweedelige ”Reize door de Majorij van ’s Hertogenbosch in den jaare 1798” het beruchtste is geworden. Er was hem wel veel aan gelegen, niet aan de grote klok te hangen, wie de maker was, en hij hield “zijnen naam om gewigtige redenen verborgen”……
En geen wonder, want “Onder de Roomschen is volstrekt geene geleerdheid te vinden”…… “De Roomsche godsdienst is bejammerenswaardig, niets van het Christendom kan men er in bemerken. De priesters zijn bijna zo onverdraagzaam en dom als hunne Leeken en hun preeken zijn allerrampzaligst. Hun eenigst gebed is het Paternoster met een Ave Maria. En al biddend werken zij door……Ik (de dominee dus) heb gezien dat zij eieren kookten op het bidden van twee Paternosters, en als zij dezelve gepreveld hadden waren de eieren gaar……..”
Dominee Hanewinckel wordt echter tekortgedaan als we hem alleen als papenvreter zien. Zijn derde boek over de Meierij was een stuk evenwichtiger en rijper dan zijn voorgaande werk. In zijn lange leven heeft hij een geestelijke ontwikkeling doorgemaakt, waardoor het eenzijdige beeld, dat met betrekking tot zijn werk gevormd is, genuanceerd en bijgesteld is kunnen worden.
Bovendien…….schrijven kon hij !
Maar laten wij onze dominee vanaf het volgende artikel vergezellen, als hij, via Schijndel, Boxtel en Oisterwijk onderweg is naar Tilburg. Zijjn reisverslagen over de Majorij van ’s Hertogenbosch bestaan uit losse brieven over de periode rond 1800. Lees maar eens lekker.
Wordt vervolgd.
