Honderd jaar geleden landde hier een vliegtuig

  • Datering van de gebeurtenis: Dinsdag 27 juni 1911


Uit de Nieuwe Tilburgsche Courant van dinsdag 27 juni 1911 (afb. 1)

Vliegmachine. Hedenmorgen te kwart na 8 uur daalde in de Hoekschestraat op het klaverveld van den landbouwer Vermeer een vliegtuig. Dit bleek Le Lasseur te zijn die hier landde, omdat hij, misleid door het groot aantal torenspitsen die hij hierboven de stad opmerkte, de weg naar Gilze-Rijen was kwijt geraakt. Na een oponthoud van een flink half uur, steeg hij, na informatie genomen te hebben, in de richting van de Molenheide weer op. De vlieger was uiterst tevreden over de ordelievendheid en hulpvaardigheid van het zeer talrijke publiek, dat deze noodlanding bijwoonde. Om echter alle orde verstoring te voorkomen had de politie, die reeds dadelijk na de daling ter plaatse was, het terrein rondom de vliegmachine vrij gehouden.

WAAR zou die meneer Lasseur in Tilburg zijn geland, want de Hoekschestraat bestaat niet meer ?
Er is al vaker gezocht naar die locatie. In het archief van veertig jaar Heemkundekring Tilborch bevinden zich enkele aantekeningen van leden over de plaats van dat klaverveld van boer Vermeer, afb. 2.

De Hoefstraat bestaat nog steeds en ligt nog op dezelfde plaats als in 1911. Halverwege de Hoefstraat op de vijfsprong met de Bisschop Janssensstraat en Wagenaarstraat is ook het ‘fietspad' richting Efteling, de Pastoor Smitsstraat, die doorloopt tot de Prof. Kernkampweg. Deze Prof. Kernkampweg heette honderd jaar geleden de Oude Hoekschestraat en de Pastoor Smitsstraat heette de Hoekschestraat, afb. 3.

Halverwege de Hoekschestraat woonde in 1911 de bovengenoemde ongehuwde vijfendertigjarige landbouwer Joannes Baptist Cornelis Vermeer (1876-1947), beter bekend als Tiesje Vermeer op nummer 16.

Op de plattegrond van Tilburg van 1921 zijn nog andere huizen weergegeven, afb. 3, die we kunnen vergelijken met de schets afb. 2.
Van de boerderij ‘Den Horst', Hoekschestraat 2 aan de N.O-kant, bestaan nog twee foto's (afb. 4 en 5, RAT-028128/9). In 1911 woonde daar de weduwe J. Verresen-Stuijts. Zij overleed het jaar daarop op 60-jarige leeftijd. Bij de hulpverlening aan Lasseur zal zij waarschijnlijk niet actief betrokken zijn geweest.

Het klaverveld was dus het grote veld, midden-rechts van de Hoekschestraat op afbeelding 3, gezien de vermelding op afbeelding 2.
Het Wilhelminakanaal bestond nog niet in 1911, maar op afbeelding 3 uit 1921 staat het kanaal wel aangegeven. Als we de huidige Falk-kaart van Tilburg bekijken, afb. 6, ligt midden tussen (het midden van) de Pastoor Smitsstraat en het Wilhelminakanaal, de Ringbaan Oost !
Onbewust is piloot Lasseur in 1911 dus geland op...........de (huidige) Ringbaan-Oost.
Daar zou eventueel een gedenksteen aangebracht kunnen worden.
‘Hier landde in 1911 op dinsdag 27 juni om 8.15 uur, de Franse aviateur Gilbert Le Lasseur de Ranzay met zijn Bleriot monoplane, enz, enz.........'

Le Lasseur
In juni was Lasseur één van de veertig deelnemers die in Parijs waren gestart voor een ‘rondje Europa', een race over 1.700 km, afb. 7.
Halverwege de race, op Soesterberg, waren er nog maar veertien vliegtuigen over van de veertig, die vervolgens via het in 1910 geopende ‘vliegterrein Molenheide' aan de weg Gilze-Rijen, naar Antwerpen en Brussel moesten vliegen.
De 27-jarige Gilbert Le Lasseur de Ranzay (1884-1912, afb. 8), had toen net twee maanden zijn vliegbrevet.

Volgens een later krantenverslag ging het vertrek van Lasseur uit Tilburg als volgt:
Het gerucht dat er een vliegtuig was neergestort verspreidde zich als een lopend vuurtje door de stad. In een mum van tijd was het hele klaverveld van Vermeer onder de mensenvoeten vertrapt. De politie was spoedig ter plaatse en zette het terrein af. Met veel moeite zal Le Lasseur uit het Tilburgse dialect hebben kunnen opmaken waar Gilze-Rijen lag.
Hij beduidde een stel potige kerels de staart van het vliegtuig vast te houden; zolang de met de hand aangedraaide schroef niet genoeg snelheid had, moest het vliegtuig blijven staan. Op zijn teken lieten de mensen het toestel los en Le Lasseur vetrok rond negen uur. Dagen lang sprak men nog over het eerste vliegtuig dat in Tilburg was geland.

Alphen
Le Lasseur kwam niet op vliegveld Molenheide aan. Tussen Alphen en Riel kwam hij in noodweer terecht zodat hij een noodlanding moest maken. Zijn toestel was zwaar beschadigd en hijzelf was licht gewond aan zijn kin. Er restte de deze moedige man niets anders dan de Europese rondvlucht op te geven.
Na de desastreuze landing rond negen uur bij Alphen op dinsdag 27 juni 1911 is nog een unieke foto gemaakt, afb. 9. Tot nu toe is steeds verondersteld dat de man die recht voor het toestel staat Le Lasseur zou zijn. Pas met afbeelding 6 erbij blijkt dat de centrale figuur in Alphen niet de bijziende Le Lasseur kan zijn, maar wie dat wel is, is onbekend. Mogelijk een begeleider van Le Lasseur.