Mieke-Nelie van der Heijden
- Datering van de gebeurtenis: 1825 - 2010
"Groote Weg der 1e klasse nr 8"
Kees van den Bersselaar (1934) opent zijn groene map van kunststof, die een kontrast vormt met de vergaderkamer van Heemcentrum ‘t Schoor in het oude rectorshuis op de kruising Groenstraat / Schoorstraat. Een stijlkamer met vitrines, kasten, oude foto's en schilderijen aan de muur. Krantenknipsels, artikelen, stukjes uit de dorpskrant, kalenderbladen, advertenties en suikerzakjes komen uit de map. Die vertellen het verhaal van de tapperij, herberg, pleisterplaats, de ‘poort naar Udenhout‘.
‘Ik heb liever dat je betrouwbare informatie uit de teksten haalt', zegt Kees op mijn vraag wat hij van Quatre Bras weet. Een heemkundeman, die schriftelijke overleveringen méér vertrouwt dan mondelinge. Maar gaandeweg blijkt hij een rasverteller, ook over het café dat in 1825 werd gebouwd en de nieuwbouw die in 2010 tot de grond toe afbrandde. Zélf is hij nooit in het oude café geweest, wel in het nieuwe restaurant voor bruiloften en recepties. ‘Mijn ouders waren geen cafébezoekers. Toch is het kruispunt Oisterwijk - Udenhout en Tilburg - 's-Hertogenbosch ook voor mij altijd een markant punt geweest, mijn leven lang'.
De geschiedenis van families, eigenaars of exploitanten, begint met Hendrik en Dingena Verbiezen, die op de hoek van de Steenweg en het onverharde zandpad een stukje grond kochten. De hele omgeving was daar nog nagenoeg onbebouwd, de grote Kreitenheide. Hendrik trof een regeling met de eigenaar om een huis te bouwen en een stuk heide te ontginnen tot moestuin en bouwland. In 1833 als het huisje klaar is - vier bij zes meter - krijgt Hendrik de 2.057 m2 grond in eigendom voor ... 37 gulden. In 1815 was Hendrik getrouwd met kasteleinsdochter Dingena van Steenoven. Een ervaren herbergierster, omdat zij haar vader in Raamsdonk hielp toen haar moeder jong overleed.
Tapperij
Zij hadden in 1812 een zoon gekregen, die bij het huwelijk werd geëcht. Hendrik senior was als rondreizend koopman in 1812 een tijdje ‘te gast' geweest in de Raamsdonkse herberg. Later kwamen er nog zeven zonen en één dochter, Johanna. Dit grote gezin woonde in het huisje dat ook als tapperij in gebruik was. Af en toe werden er verkopingen van bomen en vee gehouden. Johanna bleef als enige kind ‘thuis' bij haar moeder, toen haar broers het huis uit waren. De weduwe bleef het café voortzetten samen met haar dochter Johanna.
Op hoge leeftijd kreeg Dingena nog een conflict met de provincie over het achtergedeelte van haar huis en stal met koeien en varkens. De oude Molendijk (nu Kreitenmolenstraat) werd 75 cm opgehoogd tot een grintweg die aansloot op de Steenweg. In de winter van 1859 stonden haar beesten tot de knieën in het water. ‘Vrouwke Verbiezen' diende tot twee keer toe een klacht in voor een schadevergoeding. Die kreeg ze niet. Ruim een maand later overleed zij. Dochter Johanna zette de traditie voort als herbergierster tot 1871, na haar huwelijk met de Tilburgse Johannes Wouters samen met hem.
Hendrik Daamen, landbouwer uit Haaren, koopt Quatre Bras in 1871 vlak na zijn huwelijk met Antoinette Dankers. Beiden hadden café-ervaring, hij bij zijn tante, zij als dochter van een tapper. In deze tijd komt de naam Quatre Bras voor het eerst voor in officiële papieren en vergunningen. Toen werd het verplicht vanwege de nieuwe Drankwet een drankvergunning aan te vragen en ‘verlofcode' op het pand aan te brengen. Waarschijnlijk hebben Hendrik en Antoinette toen de naam op het bovenlicht laten schilderen.
Familie Merkx-Daamen
Dochter Johanna Daamen nam het bedrijf van haar vader over. Zij is dan nog ongehuwd. Kort daarop trouwt ze met Henricus Merkx uit Udenhout. Hij blijft klompenmaker, zij runt de herberg. Johanna bleef in 1917 met haar acht kinderen in de herberg wonen toen haar man overleed. Twee ongehuwde dochters, Cor en Miet, zetten later het café van hun moeder voort vanaf 1940.
‘Die heb ik nog wel gekend' vertelt Kees. ‘Zij waren het ook die het bedrijf hebben uitgebreid met een gelagkamer van 26,5 m2 en een keuken van 15,5 m2. Later kwam er nog een veranda van 26,6 m2. Veel gasten uit Oisterwijk en Udenhout kwamen daar op zondag op het terras zitten om auto's te bekijken. Zes of zeven per uur !'.
Cor hield zich bezig met de gasten, zus Miet was vooral aan het werk in de keuken. Twee vakvrouwen die met advertenties festiviteiten en festivals ondersteunden. Maar toen Rijkswaterstaat de rijksweg wilde reconstrueren kwamen ze in verzet. De weg kreeg vier rijbanen en fietspaden. "Vanwege de veiligheid wilde Rijkswaterstaat de opstallen kopen en slopen. Dat ging de dames Merkx té ver. In 1961 verlieten zij tegen hun wil hun huisje en verkochten de boel aan de broers Mart en Tini Roskam uit Nuland".
Nieuwbouw
Kort daarop verrees het nieuwe Quatre Bras iets verderop. Tini Roskam en zijn vrouw Tini lieten in 1963 het romantische, maar bouwvallige, witgepleisterde gebouwtje slopen. In het ‘nieuwe' Quatre Bras - intussen weer uitgebreid met bovenwoning én motel aan de achterzijde - stond vanaf 1970 Anny van der Schoot - van der Ven ‘achter de tap', terwijl haar man Wim zijn eigen verhuurbedrijf in Oirschot runde. Anny bracht veel leven in ‘de brouwerij': met vele feesten, bruiloften en partijen in haar zaak. Anny deed de goedlopende zaak in Udenhout in 1987 over aan een onroerend goed bedrijf.
In dat jaar verdween de naam ‘Quatre Bras'van de gevel en werd het ‘Restaurant Lei Ping'. Lang werd het gerund door het echtpaar Jin met hun kinderen. Totdat het restaurant in januari 2010 tot de grond toe afbrandde. ‘De vlam sloeg in de pan' .
De Families op een rij
1825 - 1849 Verbiezen - v Steenoven
1849 - 1861 Dingena Verbiezen
1861 - 1870 Wouters-Verbiezen
1870 - 1881 Daamen-Dankers
1881 - 1899 Daamen
1900 - 1917 Merkx-Daamen
1917 - 1940 Dames Merkx
1940 - 1961 Zussen Merkx
1961 - 1970 Roskam
1970 - 1987 vd Schoot- vd Ven
1987 - 2010 Jin
Bronnen:
Herberg Quatre Bras, de poort naar Udenhout (Frans van Iersel, De Kleine Meijerij), 2003 - Jaarkalenders Scouting Udenhout; 1980; 2000; 2011 - Documentatiemap ‘Heemcentrum ‘t Schoor' Udenhout - Foto's: archief Kees van den Bersselaar Udenhout.
Mieke-Nelie vd Heijden
