De Swies

  • Datering van de gebeurtenis: Begin 1900 tot 1970 ?

Oftewel "een Suisse". Eergisteren schreef ik over de Sint Annakerk, de mooie kerk uit het eind van de 19e eeuw in de Capucijnenstraat resp. in 1973 gesloopt. Bij het zoeken naar afbeeldingen trof ik ook deze aan (zie hiernaast), waarop de heer Cornelis Norbertus van Berkel staat afgebeeld.

Cornelis werd geboren in Tilburg in 1848 en overleed aldaar in 1917, dus enigszins vóór mijn tijd. Maar hij was veel bekender dan ik ooit zal worden. Hij was namelijk, na het gereedkomen van de Sint Annakerk, jarenlang "swies" daar. En hij stond daarmee in hoog aanzien.

Kort gezegd, was een swies een ordebewaker in de kerk, tijdens de hoogmis. Je had ze in mijn jonge jaren in meerdere kerken in Tilburg, o.a. ook nog in 't Goirke, 't Heike, d'n Besterd en op Broekhoven.

Die van het Goirke heeft me in het midden van de jaren vijftig eens een reprimande gegeven, toen ik naar zijn mening te vroeg de kerk uit wilde gaan. Ik was toen pakweg 17 jaar en al volop aan het twijfelen. Maar die Swies was dan ook in zijn dagelijks leven politieagent!

De benaming "Suisse" is afkomstig van de Pauselijke Zwitserse Garde. Ze droegen een kledij, vergelijkbaar met de leden van die Garde, ook wel Zouaven genoemd. Behalve het bewaren van de orde in de kerk stonden ze tijdens de consecratie, halverwege de mis, meestal ook in het middenpad en salueerden dan.

Ze liepen altijd heel statig en met een trage stap door de kerk. Als ze zagen dat iemand in slaap dreigde te sukkelen, gingen ze er op af en tikten dan met hun staf op de tegels om hem of haar weer "bij de les" te brengen.

Ook haalden ze soms de pastoor of kapelaan op in de sacristie voordat de mis begon en gingen ze na de mis ook weer aan hem voor, terug naar de sacristie.

Bijgaand nog een paar fotootjes; dan hoef ik verder niet uit te leggen hoe een swies uitgedost kon zijn. Op afbeelding 4 die van 't Goirke, halverwege de jaren vijftig. Let ook op z'n witte handschoenen!

Ook kinderen kregen vroeger van Sinterklaas wel eens een "swies-pèkske", om mee te speulen. "Krijg de klere!" zou de tegenwoordige jeugd zeggen, ofschoon dat eigenlijk iets anders betekent.

Louis Sparidans, Grave