Louis Sparidans
- Datering van de gebeurtenis: Eerste helft van de vorige eeuw
Ik hoor het onze pa nog zeggen "ja vruuger ...... en dan volgde er weer een verhaal. Dat was tijdens de jaren vlak na de oorlog, de tijd van de wederopbouw, een nieuw begin heette dat, en dús zeiden mijn oudere broers en zussen dan: "vruuger is vruuger pa, we leven nou !"
"Onze pa" was van 1898 en was toen rond de vijftig. Nu ik zelf boven de zeventig ben, overkomt me wel eens iets vergelijkbaars met mijn eigen kinderen. Maar ach, ik ben de laatste om te zeggen dat vroeger alles beter was, ofschoon ......... sommige dingen waren echt beter, nietwaar?
Evenwel niet in het volgende verhaal. Ik dacht er gisteren aan toen ik bij de kapper moest wachten op een klant voor me: een man die zich nog uitgebreid liet scheren, compleet met scheerschuim en een lang scheermes.
Maar eerst dit. Een kapper werd vroeger meestal barbier genoemd (verwant aan het franse: barbe = baard). En dat geeft meteen weer wat vroeger zijn hoofdbezigheid was: scheren; scheren van baarden en snorren.
Onze pa vertelde in dit geval dus over de barbier in zijn jeugd. In die jaren kwam de barbier vaak nog bij de mensen thuis. Hij bracht dan zelf een keteltje warm water, een koperen zeepbakje en uiteraard het scheermes mee. De mensen thuis hadden over het algemeen hun eigen scheerzeep en scheerkwast. Maar soms ook niet en dan gebeurde dat inzepen ter plekke gewoon met water, met de hand en een blok zeep.
Heel vaak kwam er ook een leerjongen mee (soms zélf pas een jaar of zeven/acht oud) om de klanten met de hand "in te rûssen", alvorens de barbier "zijn mes trok". Geen leuk karweitje, lijkt me. Als je nagaat dat de meeste mannen in die tijd zich maar één keer per week wasten en lieten scheren, kun je je voorstellen hoe "fris" dat was. Niet elk huis had schoon water, laat staan een badgelegenheid. En ja, armoede kon je zelfs ruiken!
Voor de mannen die "op de fabriek" werkten moest dat allemaal op de zaterdagmiddagen of 's zondags, na de hoogmis, gebeuren. "Door-de-weeks" werkten daarom de meeste barbiers dan ook thuis, bijvoorbeeld als kleermaker, met de de benen gekruist, vóór het raam op een grote tafel gezeten. Aldus onze pa.
Ach, aan mijzelf is het hele verhaal eigenlijk niet besteed. Ik draag al meer dan vijftig jaar onafgebroken een baard. Mijn vrouw (we kennen elkaar al 45 jaar) weet niet beter. Bijgesloten daarom tevens een fotootje van mezelf van ongeveer vijftig jaar geleden. Wat heb ik me een hoop tijd uitgespaard door me al die jaren niet te hebben hoeven scheren!
"Wat voor nuttigs heb je al die tijd dan gedaan?" vraagt mijn vrouw op de achtergrond. Ja, daar zal ik eens over nadenken .....
Louis Sparidans
Bijgaand een foto van Schmidlin uit 1925, voorstellende kapper (barbier) Woutje Leijten uit de Van Hogendorpstraat, aan het werk (RAT-006364) alsmede een van een kappers-leerjongen in die tijd. Met dank aan Alex Cools.
