Frans Kense
- Datering van de gebeurtenis: 1969-2009
De Heemkundekring Tilburg, officieel Heemkundekring Tilborch bestond deze maand, december 2009, veertig jaar wat uitbundig is gevierd.
Kenmerkend voor de heemkundekringen in Brabant is dat hoe kleiner de gemeente is des te groter is de plaatselijk heemkundekring, maar ook omgekeerd!
Tilburg heeft voorafgaand aan de huidige kring, al drie keer eerder een heemkundekring gehad. Maar die waren alle drie 'te vroeg geboren' en hebben het niet overleefd.
De eerste poging, bijna zeventig jaar geleden, was in 1941. Toen nam Lambert de Wijs (1882-1949), als amateur-historicus, schrijver en secretaris van ‘Tilburg Vooruit' (de VVV) het initiatief , zie afb. 1.
Pastoor Binck (1889-1971) die daar vermeld staat, is een begrip geworden voor heemkunde in Brabant. Hij heeft zich tientallen jaren ingezet voor het oprichten van lokale heemkundekringen onder het overkoepelende ‘Brabants Heem'.
De Duitse bezetter ontdekte ook de term ‘heemkunde' en begon die te misbruiken voor propaganda-doeleinden. De Tilburgse kring heeft toen zijn activiteiten maar stopgezet.
In 1947 werd opnieuw een heemkundekring opgericht. Nu nam de heer Schurink, van 1941 tot 1972 archivaris van de gemeente, het initiatief. Naast een uitnodigingsbrief van 24 maart is niets bekend over verdere activiteiten.
De derde poging in 1951 begon met de trotse aankondiging:
‘Tilburg is het hart van Brabant, dus moet het ook het hart worden der Brabantse heemkundige beweging.
Tilburg is het wetenschappelijk centrum van heel Brabant. Er leeft in Tilburg een grote en hechte hang naar het Brabants eigen,Tilburg is ouder dan Den Bosch, Eindhoven en Breda!!
Daarom is het niet meer dan natuurlijk dat Tilburg een grote en solide kring gaat opbouwen, die in ledenaantal en wetenschappelijke resultaten anderen naar de kroon gaat steken.'
Zover is het niet gekomen, want na een kwijnend bestaan van drie jaar is deze kring weer opgeheven.
Na drie keer toch scheepsrecht. Op 10 december 1969 ontstond de huidige Heemkundekring met in het bestuur : J. Trommelen als voorzitter, H.W. Vereijken als secretaris en redactie, W. van Hest als penningmeester, L. Langeweg - redactie en als leden J. Spijkers en P. Verbunt uit Oisterwijk. De doelstelling was
‘Het bevorderen van de belangstelling voor de studie van de historie in het algemeen en die van Tilburg en die van Goirle in het bijzonder.'
De eerste bijeenkomst, een propaganda-avond voor de Tilburgse bevolking, werd gehouden op woensdag 14 januari 1970 in de Tiendschuur van de Tongerlose Hoef.
Na een jaar waren er ruim honderd leden.
Onze huidige heemkundekring kan trots zijn op een aantal behaalde ‘wapenfeiten' in de loop der jaren. Van sommige resultaten kunnen we ons nu nauwelijks voorstellen dat er een probleem is geweest! Om enkele van die prestaties te noemen:
> Het behoud van de Goirkesekerk die ooit op de nominatie stond om gesloopt te worden.
> Het behoud van de Oude Waranda waarvoor snode plannen bestonden om die voor een deel te laten bebouwen door de Universiteit.
> De oprichting van het standbeeld van de Schotse doedelzakspeler als eerbetoon aan onze bevrijders.
> Behoud van Huize Nazareth in de Nazarethstraat
> Behoud van de stadspomp op de huidige locatie.
> En dan het streven om de Sacramentskerk te laten bestaan.
De Heemkundekring Tilborch maakt nu in een bloeiperiode door met weer een continue stijgend aantal leden. Dank zij een actief en creatief bestuur.
Afb. 1: Krantenvermelding van de eerste bijeenkomst van de eerste heemkundekring in hotel Mulders, hoek Stationsstraat/Spoorlaan op 22-3-1941.
Afb. 2: Pastoor Binck, pastoor, amateur-archeoloog en promotor van het Brabants Heem. Steeds betrokken bij onze Tilburgse heemkundekringen. (RAT-003650)
Afb.3: Het huidige bestuur bestaande uit, v.l.n.r. Jan Rossou-secretaris,
Henk Veldmeijer-voorzitter, Ad van Eijck-penningmeester en Jan Bogers-lid.
Afb. 4 t/m 6: Enkele impressies van de jubileumviering op 10 december 2009.
