Henk van Mierlo
- Datering van de gebeurtenis: november - dev=cember 1944
DE KRANT
28 oktober 1944, daags na de bevrijding verscheen een mededelingenblad voor Tilburg dat was gedrukt bij Gianotten, toen nog aan de Bredaseweg.
Het bevatte naast een proclamatie van Koningin Wilhelmina en Generaal Dwight D. Eisenhower ook een bekendmaking van de minister voor algemene oorlogsvoering, tevens voorzitter van de raad van ministers, P.S. Gerbrandy.
In die bekendmaking wordt een oproep gedaan om de normale plichten en functies uit te oefenen en "op Uwen posten" te blijven.
Er verschenen nog enkele mededelingenbladen, voordat op donderdag 2 november Het Nieuwsblad van Het Zuiden weer verscheen.
Ik had hier kunnen schrijven "van de persen rolde" maar het zou nog tot dinsdag 19 december duren eer het rotatiepapier kon worden geleverd.
In de tussenliggende periode werd de krant wel onder de eigen naam uitgebracht, maar de druk gebeurde bij Gianotten.
Het tekort aan papier was nijpend in die dagen. Sommige edities werden gedrukt op ... boterhampapier (tegenwoordig vergelijkbaar met bakpapier), maar enkele edities werden zelfs gedrukt op bruin pakpapier (afb. 1)
Op vrijdag 15 december werd het volgende artikel gepubliceerd:
IN HET BRUIN.
We beleven rare tijden en onze lezers zijn wel wat gewoon. Zo durven we dus te hopen, dat zij gisteren niet al te onaangenaam verrast waren, toen ons blad op bruin papier verscheen.
Na het boterhammenpapier van enige weken geleden is dit pakpapier althans wat steviger. Wie weet, of we nog niet andere capriolen uithalen moeten, vóór de papierdistributie eindelijk zo ver georganiseerd is, dat ook wij ons rechtmatig deel van het beschikbare courantenpapier in ons bezit krijgen. Meer zeggen we er maar niet van.
Alleen, we hadden nooit gedacht, dat het Nieuwsblad nog eens een bruin pak aan moest trekken.
Dat laatste was natuurlijk een sneer naar de bruine SturmAbteilung nazieoverhemden.
Er was overigens nog meer kinnesinne over de papierdistributie. Onderstaand artikel stond in de krant van 15 december (gedrukt op normaal papier, dat wel). Er wordt door de Trouw redacteur geen naam van de krant genoemd, maar ik heb zo mijn vermoedens. Als iemand het zeker weet, mag ie het zeggen.
TROUW SNAPT 'T OOK NIET
Wij lezen in het bekende weekblad Trouw:
Ik begrijp ‘t niet goed. Trouwens er is in deze tijd meer dat ik niet begrijp, maar dát .... daar snap ik niks van. De pers wordt gezuiverd, van de vreemde smetten ontdaan Dat is in Londen besloten en neergelegd in een verordening die op 't eerste gehoor klinkt als een klok Dat is prachtig want neemt men kennis van dat besluit, dan is men er in het diepste diep van zijn ziel van overtuigd dat het met de Nederl. Pers, die "Flinke kerels melden zich ‘' als "verplichte" bladvulling opnam en die hoofdartikelen, die aan Mussert's dronken pen ontvloden zouden kunnen zijn, in massa plaatste, dat 't met die laffe pers dik in orde komt.
Maar, wat ziet men nu in het bevrijde deel van Nederland gebeuren?
In een bevrijde stad verscheen zodra de Duitsers hun kruiperige hielen hadden gelicht, ‘n dagblad. Het was om der wille van zijn inhoud in '41 of '42 (daar wil ik af wezen) verboden en kon nu uitkomen met het fiere "Wij bleven trouw" in de kop. Dat was goed en de burgerij van de bevrijde stad dacht er ook zo over, blij dat ze was bevrijd te zijn van een gifpil: het Dagblad dat bij de gratie van de Nazi's had mogen bestaan en dat natuurlijk stante pede verboden was. Maar 't verhaal is nog niet uit. Want wat geschiedt er verder? Op de drukkerij welker persen tot voor kort de gifpil uitspuwden, wordt een fonkelnieuw blad gedrukt.
Natuurlijk met een "goede': redactie en een "goede" directie. Maar die 18-karaatsche fonkelnieuwe krant, die in de bevrijde stad viel als een donderslag uit een helderen hemel, wenste expansie en sloeg begerige blik naar een náburige eveneens bevrijde stad, waar eveneens 'n blad herverschenen is dat wegens zijn 'kordate houding een jaar geleden verboden werd. De bevolking daar was natuurlijk zó happig naar het nieuwe orgaan, 'dat dit er directelijk naar werd getransporteerd en, voor de kennismaking, gratis werd rond bezorgd.
Dit is in het bevrijde gebied van Nederland gebeurd en ‘t zal wel aan mij liggen - ik begrijp 't niet goed. Er is toch schaarste aan papier? Er is toch zo iets als gebrek aan transportmiddelen! En nu mag daar zo maar opeens een prinsheerlijke nieuwe krant verschijnen om bladen die hun blazoen onbevlekt hielden te beconcurreren, krijgt zoveel papier dat een uitdeling gratis en voor niks, kan worden gehouden en heeft vervoermiddelen om de papieren weldaad dagelijks naar elders in massa over te brengen. Ziet U, daar snap ik niks niemendal van. Maar ik zei al: er zijn nog meer dingen die ik niet begrijp.
De hoofdredacteur W.H. Oltheten) voegt hieraan toe:
Wij begrijpen het ook niet...wij verschenen gisteren al op bruin pakpapier.
En die het wel begrijpen, hoe welbespraakt ze ook mogen zijn en hoeveel ruimte ze ook hebben, houden daarover hun mond. Intussen moeten we een paar dagen nog kleiner verschijnen, maar de hoop dat we verdwijnen behoeft men niet te koesteren. Wij verwachten nu toch dat we zeer binnenkort papier krijgen. Maar ja... men kan nooit weten
Op maandag 18 december stond de verheugende mededeling dat de dag erop de krant eindelijk op de eigen pers gedrukt kon worden. (Afb. 2)
In volgende artikelen op dit Geheugen zal ik wat nader op de inhoud ingaan, maar het volgende bericht uit de eerste zelfgedrukte krant na de bevrijding wil ik U en speciaal de (oud)Theresianen, niet onthouden:
"Een 12 jarige jongen werd betrapt op diefstal van 2 doosjes cigaretten van Eng. Militairen in een gebouw aan het Theresiaplein".
De jongen moet nu dus 77 of 78 zijn...
Ik ben pas 70..............
En welk gebouw zou er bedoeld zijn?
Henk van Mierlo
Nuenen
