Frans Kense
- Datering van de gebeurtenis: 9-8-1926
In mei 1926 nam de 26-jarige Tilburger Jan (J.F.J.) Bertens, de ‘Eerste Moergestelse Autobus Dienst’ (E.M.A.D.) over. Deze E.M.A.D., was in 1923 opgericht door de Moergestelse koetsbouwer Van de Biggelaar.
Langzamerhand was er geen vraag meer naar paardgetrokken koetsen en moest hij iets anders. Hij begon met rijden met autobusjes met eigengemaakte carrosserie, tussen Tilburg en Eindhoven maar beperkte zich al snel tot het traject Tilburg-Moergestel-Oirschot.
De overname door Jan Bertens in 1926 van zijn twee Ford-busjes voor 12 personen en een Chevrolet-bus voor 15 personen, was een dure grap.
Daarvoor de verstrekte de ‘stalhouder’ (koetsverhuurder) J.A.M. Marsé (1874-1945), Stationsstraat 42, hem het benodigde kapitaal.
Op werkdagen reed de E.M.A.D. acht keer heen-en-terug naar Oirschot,
met vertrek van het station in Tilburg tussen 6.15 uur en 21.20.
In december 1926 verhuisde Jan Bertens om centraal in Moergestel
te gaan wonen.
Er ontwikkelde zich een moordende concurrentie tussen E.M.A.D. en de financieel sterkere busonderneming Vitesse.
‘In het begin zijn er geen vaste opstapplaatsen; waar mensen staan kunnen ze instappen. Een opgestoken hand is voldoende. Als de bus voor een café moet stoppen waar binnen passagiers zitten te wachten zet de kastelein een vlag buiten.’
Na zes jaar, in 1932, kocht deze Vitesse de E.M.A.D. op.
Na de start in 1926, haalde de E.M.A.D. van Jan Bertens al na drie maanden de landelijke pers.
Op maandagmorgen 9 augustus, reed een E.M.A.D.-bus, welke weten we niet, die van 6.15; 8.05 of 10.32 uur, voorbij het Trappistenklooster in een greppel (foto 1).
Op de foto is te zien dat het linker voorwiel van de T-Ford is afgebroken en de passagiers, zoals gebruikelijk, vanachter de bus binnenkwamen. En zoals in dit geval, ook hebben verlaten. De carrosserie van Van de Biggelaar is duidelijk tegen een stootje bestand.
De Tilburgsche Courant meldde die avond:
‘Hedenmorgen is een autobus van de E.M.A.D. met ongeveer acht passagiers tengevolge van een defect aan de stuurinrichting tussen Tilburg en Moergestel nabij de Oude Wielerbaan van de weg af in een sloot gereden. De inzittenden, waarvan de meeste niet ernstige verwondingen opliepen, konden slechts met moeite uit de geheel omgekeerd liggende bus worden gered.
De G.G.D. van Tilburg was spoedig ter plaatse, maar behoefde slechts één der passagiers te verbinden, de overigen hadden hun reis naar Moergestel voorgezet.’
Men heeft dus enorm geluk gehad dat, zonder veiligheidsgordels, maar één passagier ernstige verwondingen op liep. Op de foto lijkt de genoemde ‘sloot’ meer op een greppel.
De Oude Wielerbaan was niet meer in gebruik en lag volgens de Tilburgse krant uit 1896: ‘Op een stuk grond groot 3 hectaren gelegen even voorbij het Trappistenklooster ten noorden van de weg naar Moergestel.’
Met dank aan Hans en Wilma Heerkens
Foto 1: Afbeelding uit de Katholieke Illustratie van 18-8-1926 van de E.M.A.D. T-Ford-bus van (en waarschijnlijk met) de Tilburger Jan Bertens, in een ‘sloot’ voorbij het Trappistenklooster.