- Datering van het verhaal: november 2006
Vlak bij de snelweg, parallel aan de Kempenbaan staat het pas gerenoveerde pand van Het Cenakel. Momenteel vestigt zich daar het Cultureel Ontmoetingscentrum (www.cenakel.nl), waar onder andere muziekconcerten gehouden worden. Maar wat was het Cenakel daarvoor? Weinig Tilburgers zijn op de hoogte van wat hier heeft afgespeeld en velen kennen het Cenakel niet eens. Jammer, want ook ‘Ons Cenakel’ verdient een plek in de Tilburgse historie.
Zoals zoveel historie in Nederland en de regio Tilburg begint het allemaal in Frankrijk, in 1822. Er wordt een Christelijke orde opgericht die later in Nederland een aftakking zou gaan krijgen. Het betreft in Nederland de Congregatie O.L. Vrouwe der Afzondering. De orde was in het leven geroepen om mensen tot bezinning te brengen en introduceerde hiervoor de retraite.
Deze congregatie begon in Tilburg onder leiding van Eleonore Hoeben, die eerst vanuit haar huis in de Koningshoeve de retraites hield. Natuurlijk is dat niet echt de aangewezen plek hiervoor en er kwam een verzoek om een retraitehuis te mogen bouwen. Op 2 oktober 1907 verleent Burgemeester Raupp de vergunning en kan er begonnen worden met het bouwen. Het Cenakel in de huidige vorm is een product van meerdere uitbreidingen en renovatie, maar ook sloop. In 1908 is het eerste deel van het gebouw klaar en kan de congregatie zijn intrede doen. Dit wordt al snel gevolgd door de bouw van het kerkje (1913), en een uitbreiding van het pand (1934). Na jaren gebruik wordt eindelijk in 1997 het pand gedeeltelijk gerenoveerd.
Het Cenakel is van oorsprong dus een retraitehuis van de congregatie. Deze congregatie had veel kerkelijke steun wat blijkt uit de grootte van het pand, maar zeker ook het indrukwekkende interieur van de kerk. Een artikel van de Tilburgsche Courant uit die tijd (d.d. 11-10-1913) schrijft: “Thans is naast het klooster een kleine kerk gebouwd, die voorzeker indruk maakt door den rijkdom van goudgloed”. Deze rijkdom is nog steeds te bewonderen. Zowel bij de opening van de kerk als ook de opening van de ‘nieuwbouw’ in 1934 werd groots aangepakt met hoge delegaties van de kerk.
De steun voor de congregatie kwam voornamelijk van de Christelijke kerk en weinig vanuit Tilburg zelf. In de eerste jaren van haar bestaan had de congregatie en het Cenakel zelf een slechte naam bij het Tilburgse volk. Doordat het een retraitehuis was, werd er weinig naar buiten gebracht. Er gingen geruchten van mishandeling en mensen vroegen zich af waar de rijkdom vandaan kwam. Volgens de Nieuwe Tilburgsche Courant van 17 november 1934, die een interview publiceerde met de toenmalige rector Prof. Weve: “Een ander bezwaar wat misschien is blijven hangen van vroeger is dat men dacht dat het Cenakel niet geheel van waarheid ontbloot is geweest is daar thans geen sprake meer van”. Dit blijkt deels ook door de nieuwbouw zelf, die noodzakelijk werd vanwege ruimtegebrek en dus ook populariteit.
De congregatie is in het Cenakel gebleven tot 1970.
Door de aanleg van de rijksweg Tilburg-Breda zag de congregatie genoodzaakt om te verhuizen en vestigde zich in Boxtel. Daarna heeft het Conservatorium en Dansacademie het pand gebruikt, tot zij vanwege instortingsgevaar in meerdere delen van het gebouw ook zij een andere locatie moesten gaan zoeken. In 1996 werd besloten tot renovatie. Door de slechte toestand van meerdere delen werd het financieel onhaalbaar om alles te restaureren en beperkte men zich tot de voorgevel en linkervleugel. Wat we tegenwoordig dus nog zien is maar een deel van wat het geweest is. Sinds de renovatie wordt de ruimte gebruikt voor concerten door de Stichting Muziekevenementen Tilburg en door Stichting De Link. Het beheer wordt tegenwoordig toevertrouwd aan Stichting Het Cenakel.
Uit ons eigen onderzoek is gebleken dat er veel historie te vinden is rond om Het Cenakel, helaas is veel daarvan verloren gegaan en lastig te traceren. Wie geïnteresseerd is kan gaan spitten in het Regionaal Archief in Tilburg. Naast wat krantenartikelen beschikken zij ook over het in 1997 gepubliceerde boek ‘Ons Cenakel’ wat vol staat met oude foto’s van zowel het gebouw als van de congregatie zelf. Wij, als beginnende historici, vonden ons onderzoek erg interessant, gezien de opties die we hadden om onderzoek naar te doen. Variërend van de geschiedenis van de congregatie, de bouw van het Cenakel of zelfs de opinie van het Tilburgse volk door de jaren heen.
Afb. 1: Ansichtkaart 001377 Collectie Regionaal Archief Tilburg. Voor meer foto's, klik op deze link: http://www.regionaalarchieftilburg.nl/index.php?option=com_memorix&Itemid=46&task=result&cp=1