'Dan viel alles stil'

  • Datering van de gebeurtenis: november 2005

Dave: ik zou willen weten wat er gebeurde als de stroom uitviel?
Mvr v d Put: pauze, hè.
Dave: en wat moeten de mensen dan doen, die aan die machine stonden?
Mvr v d Put: als de stroom uitviel dan had je een heel groot probleem. Mijn man die werkte ook in de textiel. En dan was het Goede Vrijdag, en hij was nogal Rooms-katholiek en om drie uur moest het stil zijn. En hij gooit in ene keer àlles dicht! Dat heeft veel problemen opgeleverd. De ververij, dat moet doorgaan, dan kun-de gij niet zeggen: dat leggen we efkes stil, want dan krijg-de bonte stukken.
Dave: kost dat dan geld, als je een machine uitzette?
Mvr v d Put: dat kost veel geld. Als er stukken bont geverfd waren... Die stukken zijn afgeschreven.
Drh Mels: Iedereen kon gewoon wachten tot het opgelost was, ook al kon het wel eens twee uur duren. Maar het werd gewoon uitbetaald, want je kon er niks aan doen.
Mevr v d Put: nee, dat is waar, daar kon-de niks aan doen.
Dhr Jansen: voor zover dat ik weet kreeg-de als wever zijnde oe centen per schot. Dus als de stroom uitviel kreeg-de vaak de helft maar uitbetaald.
Dhr Mels: Mar dà gebeurde niet dikkels, denk?
Dhr Jansen: het gebeurde wel eens dat die riemen kapot sprongen, hè? Dan sta-de ook stil.
Dhr Mels: Vaak als er een machine kapot was dan werd er iemand uit de weverij bijgehaald, maar dan kon-de gij nie weven; dan kon-de niks verdienen! Maar in de regel werd dat wel weer opgelost. Soms werden alle bazen als duivels gezien maar zo was het ook niet. Dat we in een tijd leefden dat de fabriek een gevangenis voor ons was, dat is soms wel overdreven.
Dhr Jansen: maar ik wou zeggen dat het probleem was dat de aandrijving kwam van de stoommachine. Wanneer daar iets gebeurde, met de aandrijfriem, dan viel àlles stil. En dat was het grote probleem vroeger. De machines waren niet apart aangesloten op elektriciteit. Maar wanneer alleen in de spinnerij een riem stuk ging, dan bleef de rest wel doordraaien. En als de riem van de spinnerij dan weer was gemaakt, dan moest die weer gekoppeld worden aan de grote aandrijfriem, terwijl die maar door bleef draaien. Ik heb zelf nog meegemaakt dat ik op het trappetje moest om de riem er weer op te leggen, en daar zijn der zat mee verongelukt! Maar op een gegeven moment zaten er haken aan en kon je de riem er iets makkelijker opgooien. Maar gelukkig bestaat dat niet meer.
Dhr Mels: Der zaten riemen tussen die heel breed waren, wel twee decimeter. Om er die riem op te krijgen dat was heel moeilijk, dat moest ene vakman doen, hoor.

In opdracht van het Stadmuseum, voor het ‘Geheugen van Tilburg’, heeft de Werkgroep Saanderdaags kinderen gevraagd oud-textielarbeiders te bevragen over hun arbeidsverleden. De deelnemende kinderen komen uit groep 8 van de basisschool te Hasselt. De oud-textielarbeiders zijn woonachtig in verzorgingshuis ‘Den Herdgang’ of betrokken bij het Textielmuseum.

Media