Het levensverhaal van Bernard van Klaarwater

Missie naar de Bismarck Archipel

Onderzoeksjournalist Marianne Visser van Klaarwater gaf op 17 oktober 2023 in woonzorgcentrum Notre Dame te Tilburg een presentatie over haar boek ‘’Waarom zouden we bang zijn?’’ Dat is het levensverhaal van haar oom Bernard van Klaarwater (Baarn, 2 februari 1896 – Bismarckzee, 18 maart 1943). Over Bernards band met Tilburg.  

Stadsmuseum-Portret-MarianneVisserVanKlaarwater-10052024-JostijnLigtvoetFotografie-17

 

Bernard van Klaarwater werkte als Missionaris van het Heilig Hart op het eiland Manus in Papoea-Nieuw-Guinea. Marianne Visser van Klaarwater wees tijdens haar presentatie op christelijke en humane waarden. Zoals respect, nederigheid en meer. Door het voorleven van deze positieve waarden brachten haar oom en de andere geestelijken vrede in het door kannibalisme en stammenstrijd verscheurde Papoea-Nieuw-Guinea.

Seminarie van Tilburg

Bernard van Klaarwater volgde van 5 september 1910 tot juli 1915 het gymnasium van de apostolische school van de Missionarissen van het Heilig Hart te Tilburg. Dit lag vroeger aan de Bredase weg en werd ook wel Rooi Harten genoemd,
De Apostolische school was bedoeld voor jongens van twaalf tot zestien jaar. De paters wierven hier priesterstudenten voor hun congregatie, Zoals dat ook gebeurde met Bernard die al op zijn 8e riep pastoor te willen worden.

Studietijd te Tilburg
Bernard haalde gemiddeld een zeven voor zijn vakken. Op sociaal gebied blonk hij vooral uit in organiseren, vroomheid, spontaniteit en omgang met  medestudenten. Ook hoorden zijn medebroeders hem vaak zingen en zagen ze hem regelmatig diep in gebed verzonken in de kapel.
Na het behalen van zijn diploma gymnasium volgde hij de tweejarige studie filosofie bij de Missionarissen van het Heilig Hart in Someren. Daarna volgde nog vier jaar theologie.
Vanuit Tilburg schreef hij op 15 augustus een brief aan zijn familie. Hij vraagt om voor hem te bidden. Zijn functie ziet hij als een loodzware last en vraagt om voor hem te bidden. ‘’Ik moet wel blind geweest zijn wanneer ik de lelijke afvallige priesters in het land niet gezien had, die door hun eigenlijke leven een vloek zijn voor hun omgeving. En dat terwijl zij een zegen moeten wezen. Waren zij slechter dan ik?’’

 

Brief van kok Anton Lijman, Someren
Kok Anton Lijman van de school Someren schreef op 14 januari 1950: ‘’Voor de avond van de inwijding lag Bernard languit op de vloer van de eetzaal. Hij vroeg om  vergiffenis voor al het leed wat hij anderen had aangedaan. Dat leed was snel vergeten, want niemand had iets op te merken.’’  
Uit de brief van Lijman blijkt ook dat Bernard graag pannenkoeken bakte voor studenten van de Missionarissen van het Heilig Hart.   

Aartsbisschop Hendricus van Wetering wijdde Bernard samen met 16 studiegenoten in op 15 augustus 1921 in de kathedraal van Utrecht. De plechtigheid duurde vier uur.

Naar Manus

Bisschop Couppe msc stuurde Bernard van Klaarwater in 1923 naar het eiland Manus. Sinds 1913 stond daar een politiepost voor handhaving van het verbod op kannibalisme en stammenstrijd.
Het eiland Manus was het gevaarlijkste van de Bismarck Archipel. Nog voor de komst van Bernard slingerde een boze Papoea tijdens een mis in 1923 een bijl naar het hoofd van pater Karl Borchardt. Deze miste hem maar raakte wel broeder Reiss, die ter plekke dood bloedde.
Dat werd pater  August Kleintischen te veel., In 1905 had hij op de missiepost St Paul, op het hoofdeiland New Brunswick, tien geestelijken begraven. Zij waren in koelen bloede vermoord door de Papoeastam Bainingers..Tot de vermoorde geestelijken behoorde ook pater Henri Rutten uit Tilburg. Na de aanslag op Borchardt keerde Kleintischen terug naar Duitsland.

 

Henri Rutten msc en Bernard van Klaarwater msc

Voordat Bernard naar Manus vertrok, bezocht hij het monument voor de tien door Bainingers vermoordde geestelijken. Naar het voorbeeld van mede Henri Rutten uit Tilburg zag Bernard als het hoogste wat een door God geroepene kan bereiken.
Aan zijn familie schreef hij op 15 mei 1923: ‘’Onze Lieve Heer kiest niet zomaar Jan en alleman uit om met zijn bloed de zieltjes te mogen vrijkopen. Maar toch hoop ik dat de martelaars mij bij hun graf de genade voor mij hebben afgebeden van Onze Lieve Heer om tenminste enigszins hun edelmoedigheid na te volgen en geen krachten te sparen om waar het erom gaat de zielen voor hem te winnen. Blijf die genade daarom steeds voor mij bidden.
Vooral daar de mij toegewezen post zo moeilijk is, zal ook de liefde groter moeten zijn. Want ik weet dat mijn krachten veel tekortschieten. Blijf daarom voor mij bidden.
’’

Bernard van Klaarwater werd op 18 maart 1943 door de Japanners vermoord aan boord van torpedojager Akikaze in de Bismarckzee.   

Portret Marianne: Jostijn Ligtvoet

Bron : Marianne Visser van Klaarwater, ‘’Waarom zouden we bang zijn?  Missie naar de Bismarck Archipel. (uitgeverij Gopher, 2022). ISBN 9 789493230989
Zie ook: www.verderopweg.nl

Alle rechten voorbehouden

Media