Ik ging er naar de lagere school aan de Kerkstraat alwaar ik, hoewel er in 1960 ook al enkele ‘lekenonderwijzers’ waren, les kreeg van de Fraters van Tilburg. Daarna naar de ambachtsschool in Boxtel. Op die school wilde ik niet zijn, want ik wilde veel meer leren dan ik dacht daar te kunnen opsteken, en ik interesseerde me voor heel andere dingen dan voor de dingen die me over deze school verteld werden. Maar het was de Frater die bepaalde, en daarover werd niet verder gediscussieerd. Het waren de jaren van ‘‘Roma locuta’ (Rome, in dit geval de Frater, heeft gesproken), ‘causa finita’ (de zaak is gesloten) en aan de woorden van de Frater werd niet getwijfeld, laat staan dat aan jou zelf gevraagd werd wat je wilde. Dus werd het de ambachtsschool, richting metaal. Is het een wonder dat ik later, na die ongewenste schooltijd ook in Tilburg zou werken? Eigenlijk toch wel. Want via wonderlijke omwegen ben ik terechtgekomen bij een eveneens wonderlijk bedrijf, waarover hierna meer.
Schooltijd voorbij en aan het werk
Eind 1969 werd het gezin waarin ik opgroeide opgebroken doordat mijn vader, Antoon (‘Toontje’) van der Waals plotseling wegviel. Voor Tilburg was mijn vader niet onbekend. Hij speelde in de jaren ’30 in het eerste elftal van LONGA. Op een kalender uit 1937 van de TURMAC- sigarettenfabriek in Zevenaar prijkt hij, met o.a. Henk Pellikaan en Jo v.d. Hoven, met dit elftal op de voorplaat. Het leven ging ondertussen door en ondanks alles haalde ik mijn diploma ambachtsschool. Op 15-jarige leeftijd moest ik een baantje zoeken.
Studeren: geen kans! Een buurtbewoner, werkzaam bij de DAF in Eindhoven, nam mij mee naar die fabriek, zijn werkadres. Ik heb er daadwerkelijk twee weken gewerkt. De situatie daar leek op de lopende band in de film ‘Modern Times’ met Chaplin… Het was niet mijn stiel om acht uur per dag aan de lopende band te staan, zo bleek dus na korte tijd. Na veertien dagen had ik mijn ontslagbewijs van de DAF- fabriek in handen…Wat nu? Via een muziekwinkel in Oisterwijk waar ik altijd grammofoonplaatjes kocht kwam ik in Tilburg terecht, bij Ad Peeters en zijn ‘SoundKing’-muziekinstrumentenfabriek.
Ad, een goede kennis van de uitbaters van deze Oisterwijkse platenzaak, zocht een ‘knechtje’ en ik zocht een adres waar ik wat creatiever kon zijn en waar het tevens wat kleinschaliger was dan aan de Eindhovense lopende band. Dus werd dit adres aan de Molenstraat in Tilburg de plek waar ik al werkend, vanaf augustus 1970 de voor me liggende zeven jaar zou doorbrengen.
Een muziekinstrumentenfabriek, zomaar in een Tilburgse straat
Het bedrijf viel in de Molenstraat in het geheel niet op. Niets verraadde aan de buitenkant de bijzondere activiteiten die hier al sinds jaar en dag ontplooid werden. Er hing geen bord aan de gevel waar bijv. de naam van het bedrijf op te lezen stond. Dit heeft er ook later nooit gehangen. Waar begon het? Rond 1920 start Janus Peeters (1873- 1954) het werkplaatsje.
Hij leerde zelf van lieverlee het vak. Er bestaat een overgeleverd verhaal dat Janus, van oorsprong sigarenmaker, een gedeukte saxofoon die blijkbaar was overreden door een boerenkar, uit een hoop afval meenam naar huis. Hij repareerde dit instrument en dat lukte kennelijk zo goed dat hij vanaf toen verder gegaan is in deze branche. Zijn zoon Frans (1904-1988) ging bij Kessels in dienst om het vak te leren en stapte daarna vanuit dit bedrijf over naar de werkplaats van zijn vader: Peeters Muziekinstrumentenfabriek aan de Molenstraat.
Ad (1932-2017), de zoon van Frans, kwam op zijn beurt in 1954 bij zijn vader in de zaak en zou deze later overnemen. Ad zal zich wat de techniek van het muziekinstrument-maken betreft tot behoorlijke hoogte opwerken, en als adviseur en reparateur zijn naam vestigen zowel in Tilburg als ver daarbuiten. Rond 1955 ging het bedrijf, op initiatief van Ad ‘Muziekinstrumentenfabriek SoundKing ‘ heten.
In 1962 wordt een fraaie catalogus uitgegeven, waarvan Frans Peeters, een broer van Ad, in 2018 nog een heruitgave met aanvullingen verzorgde. Althans een deel van het toenmalige assortiment wordt in deze catalogus getoond en beschreven.
Zoals al gezegd ben ik vanaf 1970 bij Ad en zijn vader werkzaam geweest. Ik verrichtte er heel uiteenlopende werkzaamheden. Het vak heb ik niet volledig onder de knie gekregen, wat in een periode van zeven jaar uiteraard ook niet kan. Het werk dat ik deed, hoewel heel gevarieerd, was voornamelijk het meer eenvoudige productiewerk, bijvoorbeeld het draaien van dekseltjes voor ventielen, polijstwerk en dergelijke. De sfeer was goed, maar wel was het duidelijk dat ik het knechtje was. De werkplaats was rechtstreeks verbonden met de woning van de fam. Peeters. In die woning mocht ik niet komen. Bij de koffiepauze werd mijn koffie netjes in de werkplaats gebracht. Het was een andere tijd en ik wist niet beter of het hoorde zo.
Vertrek
Mijn bewijs van ontslag, ondertekend door Ad en gedateerd 1-4-1977, heb ik zorgvuldig bewaard. Min of meer tot rust gekomen in die zeven jaar dat ik er werkte zou ik, na een retraiteperiode, alsnog een verpleegkundig beroep kiezen. ‘SoundKing’ zou me echter, ondanks de totale ‘carriërewijziging’, bijblijven. Tot op de dag van vandaag. Een zo bijzondere werkkring als deze vergeet je natuurlijk niet. In latere jaren heb ik Ad en zijn vader nog regelmatig opgezocht, hoewel de periodes die tussen deze bezoeken zaten steeds langer werden. In 2013 zocht ik Ad weer eens op. Hij was toen de tachtig jaar gepasseerd. Maar deed soms nog reparaties.
In 2013 maakte ik ook enkele foto’s in de werkplaats. Veel van de inventaris, waaronder de grote forceermachine, een grote draaibank en allerlei andere gereedschappen, was toen al verhuisd naar elders. Het jaar daarop, 2014, zette ik de gebroeders Peeters en mezelf op de foto. Ook in 2017 heb ik de voormalige Muziekinstrumentenfabriek ‘SoundKing’ gefotografeerd. Op de foto’s uit 2013 en 2017 is nog iets te zien van het muziekinstrumenten-verleden.
De ontmanteling van de fabriek was toen echter al in gang gezet. (Als bedrijf was het in 2011 al opgeheven). Als je de deur van de werkplaats binnenging, en dit heb ik altijd zo ervaren, ook toen ik er in de zeventiger jaren werkte, was het of je een andere wereld (die van vroeger) binnenstapte. Het Anton Pieck-gevoel noemde ik dat, want het aanzicht van de werkplaats leek voor mijn gevoel op een plaatje van deze bekende tekenaar.
Verdere ontmanteling
Op 3 februari 2019, heb ik Frans Peeters nog eens bezocht en nog één keer een foto genomen in de werkplaats waar ik zeven jaar dagelijks, althans op weekdagen, heb gewerkt. De ontmanteling is nu zover gevorderd dat eigenlijk niets zichtbaars meer herinnert aan de bijna negentig jaren dat hier muziekinstrumenten werden vervaardigd en/of gerepareerd. Instrumenten waarvan er op veel plaatsen in de wereld (want de instrumenten gingen naar alle windstreken) ongetwijfeld nog vele in gebruik zijn…
Met dank aan F. Peeters, Tilburg.
Foto’s en afbeeldingen zijn van auteur, tenzij anders aangegeven.
