Henk van Mierlo
De kranten staan dezer dagen vol met berichten over de oorlog. Vooral de geweldige verwoesting in steden zoals Luik,Namen, Dinant, Leuven worden veelal door plaatselijke correspondenten aan de krant doorgetelegrafeerd.
Voor o.m. Tilburg is bij Koninklijk Besluit de Staat van Beleg afgekondigd. Dit geldt overigens voor veel gemeenten langs de grens, de grote rivieren en aan zee; dit alles om te voorkomen dat er voor oorlogsdoeleinden bestemde goederen en schepen aan het buitenland worden geleverd.
De vluchtelingenstroom uit België wordt groter; niet alleen Belgen overigens maar ook bijv. Oostenrijkse diamantbewerkers die in Antwerpen hun kost verdienden.
Ondanks de uitgebreide excuusbrief van “een soldaat” in de krant van een week eerder (zie deel 3) weet de Tilburgsche Courant op maandag 7 september het volgende te melden:
EEN TWEEDE RELLETTJE.
Gisteravond te ongeveer half tien heeft zich in de Zomerstraat een herhaling op kleinere schaal, voorgedaan van wat vorigen Zondag op den Heuvel is geschied. Een patrouille gewapende soldaten, van wacht komende heeft der politie eenvoudig een dronken arrestant ontnomen.
De politie, die uit twee agenten bestond, was tegen de soldatenmacht, die dra tot ongeveer 100 man was aangegroeid, niet opgewassen. De aanvoerder der patrouille, een korporaal en twee der belhamels zijn hedenmorgen op het politiebureau in arrest gesteld en zullen naar wij vernemen zeer streng gestraft worden.
De vrijgemaakte arrestant, zeker v.d. R. wonende in de Berkdijksche straat heeft zich een uurtje later uit eigen beweging op het politiebureau aangemeld.
De agent van politie Dudink, die zich genoodzaakt zag ter zelfverdediging een revolver te grijpen, wist genoeg zelfbeheersching te behouden om niet te schieten. Vrij zeker waren er anders groote onheilen gebeurd. Enkele officieren, die Het geval aanzagen vonden geen aanleiding om der politie bestand te bieden!
Een landelijk comité dat o.m. de Belgische vluchtelingen wil ondersteunen, brengt een bezoek aan Tilburg en complimenteert de plaatselijke initiatieven voor de opvang van deze vluchtelingen. Ook roept het comité mensen op, waar mogelijk, huisvesting te bieden aan deze ontheemden. Zulks valt te lezen in de Tilburgsche Courant van dinsdag 8 september 1914
STEUN VOOR DE UITGEWEKENEN UIT BELGIË
In de loop van deze week hebben eenige leden van het “Nederlandsche Comité tot steun van Belgische en andere Slachtoffers” een bezoek gebracht aan Tilburg, Maastricht en enkele andere grensplaatsen, waar zij tot hun genoegen mochten constateeren dat door de onderscheidene plaatselijke commissies de steun aan uitgewekenen met de meeste zorgvuldigheid en toewijding wordt verleend en de gelden zoo oordeelkundig mogelijk worden besteed.
Het comité zou het op zeer hoogen prijs stellen, indien het werd bekendgemaakt met de adressen van Nederlandsche families — mits niet woonachtig binnen de stelling van Amsterdam— die geneigd zijn uitgewekenen in hun huis op te nemen, hetzij enkele personen dan wel gezinnen. Aan dit doel zal spoedig een bijzondere subcommissie haar speciale zorgen wijden.
Even verderop valt te lezen dat de vluchtelingenstroom alsmaar groeit.
BELGISCHE VLUCHTELINGEN.
Er komen dagelijks hier ter stede nog vluchtelingen aan uit België, meest uit Antwerpen en omliggende gemeenten. Vooral gisteren was de invasie groot. Ook arriveerden 8 huisgezinnen van Oostenrijksche diamantbewerkers, die in behoeftigen toestand verkeerden. Tot heden toe echter zijn nog maar drie gevallen voorgekomen, dat het Comité ondersteuning moest verleenen; de meesten zijn van geld voorzien en worden direct welwillend voortgeholpen door de heeren Jos Brouwers en F. Verbunt. Reeds verschillende inwoners van Turnhout hebben zich tijdelijk gevestigd. De behoeftige vluchtelingen worden doorgezonden naar ’s-Bosch, waar lokalen gereed zijn voor huisvesting. .
Dat ook het comité dat zich “Onze Vloot” noemt niet stil zit, blijkt uit onderstaand artikel uit dezelfde krant.
Mij valt overigens wel op dat zeer bekende Tilburgse namen genoemd worden!
VOOR DE JONGENS AAN DE GRENZEN.
Het bestuur van „Onze Vloot" met de daarvoor afzonderlijk gevormde commissie, bestaande uit de heeren: B. ten Broeke, Jos Brouwers, L. v. Dooren, Fr. Gimbrère, H. Hagenaar en Th. Loven, hebben succes gehad op hun pogen om te doen voor de militairen aan de grenzen.
De giften in allerlei vorm blijven nog steeds in overvloedige mate toestroomen en ook bij de geldinzameling werd den padvinders onder leiding van de heeren Enneking en Hexpoor algemeen een royale ontvangst bereid. Het comité, dat bijgestaan wordt voor de verpakking door de jonge dames Enneking en Verbunt en voor de verdeelïng onder de troepen door den 1en luitenant v. d. Berg, verbonden aan den Etappe dienst, is zoodoende in staat nog geruimen tijd den sol daten aan de grenzen van de gulle goedgevigheid der burgers te doen genieten. Heden gaat een zending naar Goirle en Riel.
Wie nog iets te missen heeft, weet dat hij terecht kan in de bovenzaal der N. K- Harmonie
Dat de veldkeukens van het leger hun militairen niets tekort doen valt op te maken uit uit onderstaand bericht.
En het mes snijdt dus aan twee kanten:
ETEN HALEN
Dat “onze jongens” goed gevoed worden, volop eten hebben is bekend en het meerendeel laat zich „hun potje"' voortreffelijk smaken. Er schiet echter elken middag nog al wat over en die overschot komt de behoeftigen, die er om komen willen, goed te pas.
In de Telegraafstraat ziet men daags steeds een aantal vrouwen en kinderen met potten en pannen, sommigen met emmers, en zij keeren steeds goed voorzien en hoogst voldaan huiswaarts om daar de smakelijke kost in het gezin te nuttigen.
De vluchtelingenstroom lijkt een dagelijks terugkerend item te worden:
Tilburgsche Courant woensdag 9 september 1914
VLUCHTELINGEN.
Er komen hier nog dagelijks massa’s vluchtelingen aan uit België.
Het comité en de politie doet al het mogelijk om de menschen ter wille te zijn.
De meesten vertrokken weer onmiddellijk.
Ook wordt die dag nog vermeld dat er een zending goederen “voor onze jongens aan de grenzen” is verstuurd naar de gelegerden in Chaam, met meteen de vraag erbij om de voorraad van het comité weer eens “ferm aan te vullen”.
Henk van Mierlo
Nuenen
Een foto van Belgische vluchtelingen van BeeldOnline van het R.A.T. Dank daarvoor!