De kaart van Zijnen.

• Datering van het voorwerp: 1760

Ongetwijfeld is dit het belangrijkste evenement dit jaar voor de historie van Tilburg, het herstel en de presentatie van ‘De kaart van Zijnen uit 1760' !
Nu, op zaterdag 18 juni 2011 was het na honderdvijftig jaar mogelijk om deze kaart één dag te bezichtigen en daarna bestaat die kans ‘nooit' meer! (Kaartuitsnede, afb. 1). Vijfhonderd mensen hebben de kaart rustig kunnen bewonderen, afb. 2.

Ongelofelijk dat deze kaart van ca. 4,5 meter bij 3,5 meter, het 250 jaar heeft overleefd. De eerste honderd jaar als ‘behang', dus als wandbekleding op het voormalige ‘Kasteel van Tilburg'. Dat was in die tijd al geen traditioneel kasteel meer maar een luxe ‘woonstee', eigendom van Gijsbertus van Steenbergenis, rijksgraaf van Hogendorp. Op de kaart is nauwkeurig aangegeven waar, welk perceel eigendom van hem was, om zijn ‘tiendrechten' te laten gelden.

De maker Dirk Zijnen (1730-1768) was afkomstig uit Rotterdam en zoon van Jan Zijnen die in 1735 schoolmeester was in Enschot. Dirk Zijnen was cartograaf en tekende als militair in 1757 de verdedigingswerken van Bergen op Zoom.
Twee jaar later, in 1759 heeft hij in opdracht van de Heer van Tilburg eerst vijf detailtekeningen van Tilburg gemaakt, namelijk van Hasselt, Stokhasselt, Korvel, Hoeven en Oost-Heikant. Vervolgens in 1760 tekende hij dus het grootste archiefstuk van het Regionaal Archief Tilburg, de ruim vijftien vierkante meter grote kaart van Tilburg en omgeving.
De kaart is drie keer nauwkeuriger, dus drie keer gedetailleerder dan de ons bekende Falk-stadsplattegrond van Tilburg.

Na de deze enorme prestatie hier in Tilburg vertrok Dirk Zijnen het jaar daarop, in maart 1761 in dienst van de VOC als vaandrig (maritiem officier) naar Batavia waar hij zes maanden later is gearriveerd.
Vandaar ging hij naar de in 1763 veroverde VOC-stad Cochin (nu Kochi) in India, waar hij in de jaren tot zijn dood in 1768 nog een aantal kaarten van die stad maakte voor de VOC. Bij zijn overlijden was zijn functie ‘Kapitein-luitenant en hoofd van de Artillerie van de stad Cochin'.
Zijn laatste bijdrage aan Tilburg bestond eruit dat een deel van zijn erfenis terecht kwam bij zijn nicht Catharina G. Zijnen, getrouwd met Jacob H. Velsen, vice-president schepen, hier in Tilburg.

Eén van de meest spectaculaire Tilburgse archiefstukken heeft hier één dag alle aandacht gekregen die het verdiende. Mede dank zij de toelichting die Ronald Peeters als hoofd Stadsmuseum Tilburg, daarover kon geven, afb. 2.

Bron: ‘Een Tilburgse kaart nader bekeken. De manuscriptkaart van de heerlijkheid Tilburg en Goirle door Diederik Zijnen uit 1760' van Ronald Peeters, uitgave Stadsmuseum Tilburg.
Kaart van Zijnen: http://www.regionaalarchieftilburg.nl/kaartvanzijnen
Foto's: Jan Stads / Pix4Profs