Stropen in De Brand

• Datering van het verhaal: 29-11-2010

Een sterk met De Brand verbonden familie was en is de familie Van Drunen waarvan nakomelingen onder meer in het buurtschap Den Brand en in het Endeke woonden. Een aantal van hen hield er lange tijd een opvallende hobby op na: stropen. Stamvader Jan van Drunen werkte als boswachter bij ‘Mijnheer Willem van Iersel' en bij diens vader Joseph van Iersel, de burgemeester van Udenhout. Jan was in 1844 in Udenhout geboren en trouwde op 23 januari 1886 te Berkel op 42-jarige leeftijd met Francisca Timmers. Zij was 28 jaar oud, dienstmeid van beroep en wonende te Berkel. Jan was weduwnaar van Cornelia Dominicus. Het huwelijk werd met acht kinderen gezegend waarvan er slechts drie in leven bleven: Kees (1886), Mina (1892) en Graard (1895). Het gezin woonde aan de Zwarte Gruis (Molenhoefstraat) te Udenhout. De oudste zoon Kees (1886-1973) vond zijn bruid in Cromvoirt bij het echtpaar Adriaan (1857-1938) en Maria van Biljouw- van der Meijden (1859-1941) en trouwde met Mie van Biljouw (1887-1955). Zijn zus Mina (1892-1966) trouwde ook met een Biljouw en koos Piet (1894-1973) als levensgezel. De jongste zoon Graard (1895-1979) koos uiteindelijk ook een dochter uit dit gezin, namelijk Mina (1900-1968).

Na deze derde combinatie Van Drunen met Biljouw kwam moeder Van Drunen tot de volgende uitspraak: "Er zij Het grote gezin van Biljouw bestond uit negen kinderen waarvan er nog twee in Udenhout terecht kwamen. Allereerst Han (1890-1949) die met Kees Brekelmans (1887-1958) trouwde, beter bekend onder zijn bijnaam: ‘Keesje Tik'. En Drika (1889-1964) die trouwde met Janus van Haaren (1887-1972), dit gezin woonde jaren in het kleine buurtschapje Den Brand en huurde een boerderijtje van de familie Van Strijdhoven uit Udenhout.

Graardje werd arbeider bij de Udenhoutse steenfabriek Weijers en was belast met het zware graafwerk in de zompige leemputten. De hele dag was hij in de weer om de kipkarren met leem te vullen. Hij heeft ook nog aan het Drongels kanaal gegraven en was actief in de Udenhoutse duinen. Hij delfde hier wit zand voor de Udenhoutse aannemers die het nodig hadden voor hun bouwactiviteiten. Verder deed Graard ontginningswerk aan de rand van de duinen waar de Udenhoutse landbouwer Hannes Bertens kleine stukjes bos verkocht aan bosliefhebbers die hier een vakantiehuisje - vaak een oude B.B.A.-bus of bestelwagen- wilden zetten. Graard deed het graafwerk wat nodig was om die bouwsels van de grond te krijgen of om de bus het bos in te kunnen duwen. De eerste jaren van hun huwelijk woonde Graardje en Mina aan de Molenhoefstraat tegenover het cafeetje De Hemeltjes onder de gemeente Berkel-Enschot. De oudste twee zonen, Jan en Janus, zijn daar geboren.

Het jonge gezin verhuisde naar de Groenstraat, waar een klein huisje gehuurd kon worden. Het was één van drie huisjes onder één kap, eigendom van de Udenhoutse bakker Pieter van Dam. Door deze verhuizing kwam Graardje vlakbij de bossen te wonen en kon hij een begin maken met zijn stropersactiviteiten. Een aantal jaren later verhuisde hij vier huizen verderop. Dit huis was van Graard Burgmans, beter bekend onder zijn bijnaam ‘den ijzeren'. Hier werden nog zeven kinderen geboren waaronder dochter Zus die op 8-jarige leeftijd overleed. In deze tijd werkte hij na gedane arbeid ook nog vaak als boerenarbeider bij verschillende omringende boeren, zoals Van den Bijgaart, Burgmans, De Bakker en Van de Plas (Janus van Driekske Stiene). Graardje's broer Kees had een boerderijtje aan de Gommelsestraat en ze woonden op loopafstand van elkaar. Kees was ook stroper en samen gingen ze op de zondagen na de mis De Brand in. Er werden strikken gezet voor hazen en konijnen en gewoonlijk werden er één of twee gevangen. Een welkome aanvulling voor de dagelijkse kost van de grote gezinnen van Kees en Graard. Een vaak gehanteerde manier van stropen was het zogenaamde ‘beffen': er werd een hout van zo'n meter lang met een strik eraan op de sticht gelegd en de onfortuinlijke haas die in de strik liep kon niet meer zo hard lopen ‘met een klippel aan zijn kont'.