Henk van Mierlo
- Datering van het voorwerp: 1950
Louis Sparidans heeft zijn Tilburgse gasten deze week onthaald op balkenbrij en bloedworst. Wat was ik daar graag bij geweest om van dat lekkere ouderwetse maaltje te smullen. Ik neem toch aan dat hij het bij de slager heeft gekocht. En niet zelf heeft gemaakt.
Mijn vriendje vroeger, Louis Lemmens, was zoon van de slager uit de Minister van Sonstraat, en ik mocht daar wel eens mee helpen, bijvoorbeeld om worst te draaien, maar ook om balkenbrij te maken.
Nu wil het toeval dat Louis schuin tegenover deze slagerij woonde, maar dat heeft natuurlijk niets te maken met zijn voorliefde voor balkenbrij.
Ik heb, geleerd van mijn schoonvader, ook wel eens zelf balkenbrij gemaakt en eerlijk gezegd, zelfs mijn kinderen vonden het lekker.
Er moet natuur;ijk wel even bij verteld worden dat ik de “geciviliseerde” versie van balkenbrij maakte, namelijk met spek, boekweitmeel en bouillon en niet zoals onderstaand recept aangeeft.
Let wel: vroeger werd slachtafval openlijk en niet geheimzinnig verwerkt in dit soort dingen. Tegenwoordig gruwt men ervan en lees je de zijkanten van verpakkingen niet meer, zodat je je niet hoeft af te vragen waar al dat slachtafval blijft, maar neem van mij aan dat er tegenwoordig minder wordt weggegooid dan vroeger.
BALKENBRIJ uit Margriet kookboek jaren vijftig
1 varkenskop zonder kinnebak, Plm. ½ pond vers, vet spek, 5 à 6 liter water, zout, peper, nagelgruis, 1½ pond pannenkoekenmeel (dit kan men kant en klaar bij de kruidenier kopen), nog wat gewone bloem voor het bestrooien van de kom.
Was de varkenskop en het spek en kook ze in ruim water met zout (1 afgestreken eetlepel per liter) gaar. Haal het vlees van het been en maal het, samen met het in stukken gesneden spek door een vleesmolen met fijn rooster. Kruid het vleesmengsel naar smaak met peper en kruidnagelpoeder, doch houd er rekening mee, dat nog bouillon en meel wordt toegevoegd. Breng het kookvocht, dat met water tot 5 à 6 liter wordt aangevuld, aan de kook, voeg de vleesmassa toe,breng de massa opnieuw aan de kook en roer er nu zoveel meel doorheen tot een stijf mengsel, als voor stevige griesmeelpudding bijv., verkregen is. Roer vooral goed over de bodem van de pan. Proef of het mengsel voldoende zout is. Breng het daarna in met bloem bestrooide, vrij ondiepe kommen of schalen over en laat de balkenbrij koud worden. Snijd haar daarna in plakken van ongeveer een vinger dik, wentel ze door bloem en bak de balkenbrij in gesmolten reuzel of in boter, vlug bruin.
N.B.: In plaats van een varkenskop en spek kan men ook uitsluitend het kookvocht van leverworst of bouillon met stukjes vlees van krabbetjes gebruiken voor de bereiding van balkenbrij, in welk geval dit gerecht voordeliger in prijs wordt en toch heel smakelijk is.
In de Wikipedia vond ik het volgende:
Het woord balkenbrij is waarschijnlijk afgeleid van brij van gebalchte, dat wil zeggen de buikresten van een geslacht dier, zoals darmen en pens. 'Balk' en 'balg' is Oudnederlands voor 'buik'.
Daar werd ook bij vermeld dat balkenbrij vooral in Oost- en Zuid- Nederland werd gemaakt
Henk van Mierlo
Nuenen.
