Anton van de Wiel
- Datering van de gebeurtenis: 1552 - 2010
SPIJKERS, dat is Tilburg. Deze familienaam is hier in Tilburg ook ontstaan. Bij de volkstelling van 1947 waren er in de provincie Noord Brabant 775 mensen die Spijkers heetten, waarvan er 510 in Tilburg woonden. Ze stamden allemaal af van Laureijs Jan Berthouts, die in 1528 de hoeve "opten Spijcker"aan de huidige Reitse Hoevenstraat pachtte. Deze hoeve was eigendom van de abdij van Tongerlo.
De Norbertijnen van Tongerlo bezaten vanaf 1231 reeds het patronaatsrecht van de Tilburgse kerk, en verwierven vervolgens ook het tiendrecht alhier. Voor de inning en de opslag van de korentienden, die de boeren dus moesten leveren had de abdij een spijker (spicarium, dat is een korenschuur) nodig. En dat was dus de hoeve opten Spijcker, aan de latere Reitse Hoevenstraat. Daarnaast bezat de abdij ook nog een hoeve op de Heuvel.
De naam "spijker" komt in Tilburg voor het eerst voor in 1334. Toen gaf abt Walter Bac van Tongerlo aan Bertout Bac van Tilborch een beemd, de Crat genaamd, tegen een jaarlijkse cijns van 18 oude Franse groten, te betalen op Lichtmis, op de spijker te Tilburg.
De pacht van de hoeve opten Spijcker werd voor Laureijs Jan Berthouts periodiek verlengd. De tekst van de verlengde verpachting van 23 november 1552 geven we hier voor een deel weer:
1552, november 23 | R 298/los blad 31r.
Kond zij eenieder, dat gekomen en gecompareerd is voor ons schepenen ondergeschreven Heer Henrick die Raet, pensier van het Convent en Godshuis van Tongerlo, en heeft uitgegeven en verpacht in gerechte pachting aan Laureijs Jan Bertouts een hoeve, het Godshuis voors. toebehorende, gelegen te Tilburg genaamd de Hoeve op de Spijker, met al haar toebehoren, land, zand, heide, weiden en beemden, zoals Laureijs voorschreven deze hoeve voorschreven in gebruik gehad heeft en nog heden ten dage gebruikt en dat onder voorwaarden hierna verklaard. Ten eerste zal deze uitgifte en verpachting duren een termijn van 9 elkaar opvolgende jaren, zonder berouw halverwege, waarvan het eerste jaar ingaan en beginnen zal met mei anno 52. Laureijs voorschreven zal ter zake van deze pachting jaarlijks schuldig zijn te betalen de grondcijns uit de voorschreven hoeve gaande. Nog hiertoe jaarlijks te geven 10½ mud rogge, te betalen elk jaar op lichtmis en die op de Spijker te Tilburg te leveren zonder daarvan te hebben trimkoren, van welke rogge de eerste betalingtermijn vervallen zal met lichtmis anno 1553.
Nog hiertoe zal Laureijs pachter voorschreven jaarlijks ten voorlijve betalen 12 Peters van 18 stuivers per stuk gerekend, die elk jaar verschijnen en vervallen zullen op de eerste dag van Mei, waarvan de eerste termijn zal zijn en vervallen met mei anno 1553. Nog hiertoe zal Laureijs voorschreven jaarlijks betalen 9 karolus gulden, 20 stuivers per stuk gerekend, voor de beemd, die gekomen is van Heijliger Cruijssaert die Laureijs voorschreven ook in deze pachting mede gehuurd heeft voor de termijn van de 9 voors. jaren zonder berouw halverwege of herroepen, van welke 9 karolus gulden voorschreven de eerste betaaldag zal vervallen op sint Martinusdag anno 52.
Nog zal Laureijs voorschreven schuldig zijn te ontvangen alle rogge, die aldaar vanwege de pensier voorschreven op de Spijker geleverd zal worden en deze rogge komt te meten en te leveren, waarvan Laureijs voorschreven vooraf korten zal voor zijn werk en voor laken en krimpen, het 25e vat.
Enzovoort.
De laatste alinea had betrekking op de tienden die de boeren jaarlijks moesten komen afleveren op de tiendschuur. Laureijs kreeg voor zijn moeite elk 25e vat rogge......
Laureijs Jan Berthouts heeft natuurlijk méér nakomelingen dan de vermelde 775 Spijkersen. In vrouwelijke lijn ben ikzelf een van zijn afstammelingen. Zijn nummer in mijn kwartierstaat is 7252.
Met wat voorbehoud geef ik hier de genealogische gegevens: Laureijs is geboren omstreeks 1495 en trouwde met Hendricksken Gijsbert Beerthen, de weduwe van de vorige pachter, Lenaert Verschueren. Na het overlijden van Hendricksken hertrouwde Laureijs met Antonia Dirck Hendrick Oppers (kwartierstaat nr. 7253), die overleed vóór 4 april 1552. Laureijs zelf overleed rond 1560.
Uit zijn huwelijk met Hendricksken kennen we twee kinderen: Lenaert en Gijsbert.
Lenaert Laureijs Jan Berthout Spijckers trouwde met Catharina Goyaert Crillaerts.
Gijsbert Laureijs Jan Berthout Spijckers trouwde eerst met Jenneken Cornelis Crillaerts, daarna met Marie Niclaes de Cock
Uit Laureijs' huwelijk met Antonia zijn geboren Andries en Jan.
Andries Laureijs Jan Berthout Spijckers trouwde met Adriana Hendrick van de Sandt.
Jan Laureijs Jan Berthout Spijckers trouwde eerst met Engelken Lenaert Verschueren, dochter van Lenaert Verschueren, waarvan zijn vader's 1e vrouw de weduwe was. De liefde was toen soms nog ingewikkelder dan tegenwoordig......Daarna trouwde de brave Jan, God zij dank, met mijn voormoeder Barbara Gerit Jan Brock (kwartierstaatnummers 3626 en 3627).
Een vijfde zoon van Laureijs, waarvan de moeder niet bekend is, was Anthonis Laureijs Jan Berthout Spijckers, die Laureijs opvolgde als pachter van de hoeve opten spijcker. Hij was achtereenvolgens getrouwd met Aleijd Adam Jacob Poeynenborch en Marij Goyaert Jan de Veth. Rond 1587 werd Anthonis als "hoevenaar"opgevolgd door zijn zoon Godefridus (Govaert) Anthonis Spijckers.
In 1607 werd de Spijckers - dynastie van hoevenaars eindelijk opgevolgd door iemand anders, nl. Reynier Joost Reijnen.........hoewel, het bleef, gezellig op zijn Tilburgs, toch wel binnen de familie, want Reynier was de broer van van Govaert's vrouw Ida.......
De familie Spijckers en de Tongerlose Hoef waren nu ieder hun eigen leven gaan leiden. En een goede 400 jaar later, toen Tilburg besloot dat de vervallen hoeve dringend gerestaureerd en weer mooi gemaakt moest worden, toen was er ene Cees Robben, die verzuchtte:
As g'unne meens zéét meej gevuul
en d'auwe hoef bekekt
dan worde aorig rond oew hart.....
dan is er iets wè trekt.....
Anton van de Wiel
De foto's zijn uit Beeldonline:
1. De Tongerlose Hoeve rond 1961 (nr. 29577)
2. Het interieur rond 1955 (nr. 29595)
3. Anna Brosens, de meid, aan het bleken (nr. 8539)
4. Het schop (nr. 29603)
