Henk van Mierlo
- Datering van de gebeurtenis: 1940 - 1960
Baden in Tilburg in de veertiger en vijftiger jaren.
In mijn jeugd (de veertiger jaren) was het nog niet zo gewoon dat er een douche, laat staan een badkamer in een huis werd ingebouwd en was men -sommige auteurs in dit Geheugen hebben er al aan gerefereerd- aangewezen op "d'n tèèl" of het badhuis.
In het huis (H. Berkvensstraat) waarin ik ben opgegroeid, zat er in ieder geval maar één kraan en wel in de keuken. En ik was allang het huis uit toen in de grote kleerkast op de overloop een douche werd ingebouwd.
En zeg eens eerlijk hoeveel van mijn leeftijdgenoten, moesten zaterdags op z'n beurt de teil in? En dan had je nog geluk dat je, net zoals ik, de oudste was en het eerst mocht, want niet elk kind kreeg schoon badwater, en een geiser was er ook niet, dus moest al het water op de kachel of het gas verwarmd worden. Louis Sparidans beschrijft in zijn herinneringen aan Theresia (deel 2) soortgelijke taferelen, maar híj was de jongste.
Overigens gebruikten ze bij ons thuis Sunlight zeep, die ook voor de was werd gebruikt.
Dat "in bad gaan" niet de meest geliefde bezigheid was, blijkt wel uit een prent van Cees Robben waar twee mannen langs het ziekenhuis lopen en de een tegen de ander zegt: "Daor motte twee keer per week in bad... en zonder te verdôove..."
Voor zover ik heb kunnen nagaan beschikte Tilburg over drie gemeentelijke badhuizen, afgezien van de badmogelijkheden bij de Tilburgse zwembaden.
Voor ons was het dichtstbijzijnde badhuis op het Paduaplein (afb. 1 en 2) Uiteraard waren de mannen en vrouwen strikt gescheiden. Het werd op 31 maart 1928 officieel geopend.
Het Paduaplein kende 2 wachtkamers (een voor mannen en een voor vrouwen) aan beide zijden van de 15 douchecellen, deze werden dan beurtelings geopend.
Ook was het niet zo dat je zelf kon bepalen hoe lang je douchte. Er ging telkens een groep tegelijk de badcellen in, uitkleden, wachten en dan begon het water te lopen. Een aantal minuten later begon de badman (of vrouw) te roepen dat je nog een minuut had en dan gingen de kranen dicht. Aankleden, en naar de hal waar je dan je haar voor de spiegel kon kammen, terwijl de volgende groep weer de douches in ging.
Later, toen ik verkering had, was het badhuis aan de Koningin Julianastraat (afb. 3, 4 en 5) om de hoek zodat ik op zaterdagmiddag ('s morgens moest je immers nog werken) daar naar toe ging.
Dat badhuis had een mannen- en een vrouwenafdeling met elk 4 kuipbadcellen en 7 douchecellen. De kuipbaden waren een stuk duurder dan de douches maar daar mocht je dan ook langer voor baden.
Voor de oorlog, zo las ik, betaalde je voor een douche op woensdag en donderdag 10 ct. en voor een kuipbad 40 ct. Op vrijdag en zaterdag was dat resp. 15 en 55 ct. De prijzen waren overigens incl. zeep en een handdoek. In 1963 is het gesloopt om plaats te maken voor de Heuvelring.
Er was ook nog een klein badhuis in Hoogvensestraat, (afb. 6) maar daar weet ik niets van. Wellicht kan een oudere buurtbewoner uit die omgeving er nog wat over vertellen.
Toen ons gezin in 1963 zelfstandig ging wonen in een nieuwbouwwoning aan de Croydonstraat, was er weliswaar nog geen CV, maar wel een echte grote douchecel, met ruimte voor onze eerste wasautomaat. De teil hadden we dus niet meer nodig.
Henk van Mierlo
Nuenen
Foto's Regionaal Archief Tilburg BeeldOnLine nrs 027921,027922,021496,021500,021502,022684
