Stadsmuseum Tilburg
- Datering van de gebeurtenis: 1967
Het beeldje van de Kruikenzeiker
Was Joop Rietveld de eerste ontwerper van kruiken en Kruikenzeikers, het ontwerp van Henk Smulders zou uiteindelijk het beeld gaan bepalen zoals dat tot op de dag van vandaag bekend is. Zijn eerste beeld van de Kruikenzeiker was het standbeeld dat tijdens carnaval in 1967 voor het eerst op De Heuvel is geplaatst. Dit beeld is sedertdien ongewijzigd gebleven en heeft tientallen variaties gekend, met als bekendste de beeldjes die nu nog te koop zijn en als hét Tilburgs souvenir hun weg vinden naar alle delen van de wereld. Bedrijven, instellingen en particulieren gebruiken het als hét Tilburgse relatieschenk bij uitstek.
Henk Smulders werd in het archief getroffen door een oude foto van Tilburgse fabrieksarbeiders. Het gezicht van de arbeider die model heeft gestaan is onherroepelijk te herkennen in de polyester Kruikenzeiker op de Heuvel.
De onbekende man wiens gelaat in de Kruikenzeiker is vereeuwigd, was overigens geen textiel- of wolarbeider. De foto waarop hij staat afgebeeld is rond 1905 gemaakt van het personeel van schoenfabriek Nard de Beer aan de Goirkestraat. Wel goed getroffen overigens, want dit was tot ver in de twintigste eeuw de fabrieksstraat bij uitstek van Tilburg. En met een tiental textielfabrieken waaronder De Rooij, Franken, Mommers, Droge, Enneking, Eras en Schoenmakers ook DE textielstraat van de stad.
Tilburg kent nog een tweede souvenirbeeldje, een uitgave van Evert Pierson van de eens beroemde winkel in de Heuvelstraat. Het beeldje van de Kruikenzeiker dat Pierson steeds heeft verkocht, wijkt sterk af van het beeldje van Henk Smulders. Dit Piersonbeeldje is gemaakt door Kees Koster. Het beeldje van dat pissend manneke dat later populair zou worden, stuitte hem tegen de borst. De Kruikenzeiker van Kees Koster is een buikig typetje dat een kruikje onder de arm geklemd houdt.
Bron. Henk van Doremalen en Paul Spapens, Kruikezeikers. Mythe en werkelijkheid van een Tilburgs fenomeen (Tilburg, 2004).
afb. 1: Onthulling van het beeldjed de Kruikenzeiker op 21 februari 1987 door wethouder Ad Driessen met recht prins Dimpel I (= Jan Willem van Spaendonck) en links de ontwerper Henk Smulders op de hoek Nieuwlandstraat - Heuvelstraat.
afb. 2: De ´Kruikenzeiker´ op de groepsfoto van Nard de beer, 1905.
afb. 3: Diverse varianten van het beeldje van de Kruikenzeiker door Henk Smulders (1925-1994). Het beeldje uiterst rechts is gemaakt door Jos Kalis t.b.v. de eerste kruikenloop in 1986.
