- Datering van de gebeurtenis: 1866-1868
Kosthuis van Vincent van Gogh op Korvel
Het register van ingekomen personen van de gemeente Tilburg vermeldt op 15 september 1866 de inschrijving van Vincent Willem Van Gogh. Zijn vorige woonplaats was Zevenbergen, waar hij sinds zijn elfde jaar op kostschool bij J. Provily zat.
Vincent van Gogh gaat bij Jan Hannik op Korvel 57 in de kost (thans St. Annaplein 18-19). Zijn studie aan de Rijks-HBS Koning Willem II was al op maandag 3 september begonnen.
Korvel 57 was geen echt pension. In het eenvoudige huis woonde Jan Hannik met vrouw en zoon Marinus, die ook op de HBS zat.
Deze Jan Hannik was op 7 november 1812 in Oost-Beijerland geboren. Zijn vrouw Adriana van de Griend is op 9 augustus 1808 in Puttershoek geboren. Hannik was aanvankelijk rijksambtenaar bij de belastingsdienst in 's-Hertogenbosch en daarna in Tilburg, met de rang chefcommies. In 1867 wordt hij koopman genoemd, en na de dood van zijn vrouw in 1871, vertrok hij in september 1872 naar Dordrecht. Zijn huis werd daarna bewoond door de commissionair Karel Edelstein.
Hoe Vincent aan dit kosthuis is gekomen, is niet bekend. Er zijn twee mogelijkheden. Via de hervormd predikant ds. P.E.R. Bodel-Bienfait in Tilburg, na verzoek daartoe van zijn ambtscollega dominee Van Gogh. Hannik, eveneens Nederlands Hervormd, was actief bij de kerk betrokken. Maar het kan evengoed via de directeur van de Rijks-HBS mr. J.J.A. Fles, die in het Weekblad van Tilburg op 7 juli 1866 een advertentie plaatste met de tekst:
"Voor elders woonachtige ouders of voogden, die hunne kinderen of pupillen bij ingezetenen van Tilburg in den kost willen besteden, bestaat daartoe de gelegenheid, waaromtrent de ondergetekende bereid is inlichtingen te geven".
De ontdekking van prof.dr. H.F.J.M. van den Eerenbeemt dat Vincent Van Gogh in Tilburg verbleef, was in 1972 de aanleiding om in de voorgevel van het pand St. Annaplein 18-19, waar destijds het kosthuis van Hannik stond, een bronzen plaquette aan te brengen, ontworpen door de Oosterhoutse beeldend kunstenaar Niel Steenbergen. Het portret op de plaquette is gemaakt naar een zelfportret uit 1888.
Bron: Vincent van Gogh in Tilburg (Tilburg, 2003; overdruk uit: Tilburg, tijdschrift voor geschiedenis, monumenten en cultuur, jrg. 8, nr. 2, mei 1990).
Afb. 1: Achter de bomen uiterst rechts het kosthuis van Hannik (ca. 1905).
Afb. 2: St. Annaplein, rechts de Korvelseweg, links de Trouwlaan (1905).
Afb. 3: Winkelpand aan het St.-Annaplein. In de gevel, tussen de ramen, de gedenksteen (1983).
Afb. 4: Inschrijving Vincent van Gogh in het Register van ingekomen personen gemeente Tilburg, 15 september 1866.
Afb. 5: Bronzen plaquette, 1972.
