- Geboortedatum: 22-03-1746
- Sterfdatum: 11-05-1822
Gerard van Spaendonck (1746-1822)
Bloemschilder in Prijs
Gerard van Spaendonck werd op 22 maart 1746 te Tilburg geboren als zoon van Jan Anthony van Spaendonck, de rentmeester van de prins van Hessen-Kassel, die de heerlijkheid Tilburg en Goirle in bezit had, en Theresia Couwenberg. Op achttienjarige leeftijd ging hij in 1764 in de leer bij schilder Herreyns te Antwerpen en in 1769 vertrok hij naar Parijs, waar hij enkele jaren als miniatuur- en decoratieschilder heeft gewerkt. In 1774 werd hij benoemd tot koninklijk botanisch miniatuurschilder aan het hof van koning Lodewijk XVI. Hij kreeg een woning in het Louvre toegewezen. Na het overlijden van madame Françoise Madeleine Basseporte in 1780, volgde Gerard haar nu officieel op als koninklijk miniatuurschilder en hij verhuisde naar de koninklijke tuinen. Hij ging toen aan de zogenaamde vélins (velijnen) werken, botanische studies in gouachetechniek op een speciaal soort perkament. Aan deze serie hebben overigens ook kunstenaars voor (vanaf 1645) en na hem gewerkt. Opdrachtgevers waren de opeenvolgende koningen Lodewijk XIII tot en met Lodewijk XVI. Gerard vervaardigde tussen ca. 1781 en 1785 zo'n 55 bladen. De velijnen behoren tot de belangrijkste botanische werken ter wereld. De 6500 bladen in 105 albums, berusten in het Musée d’Histoire Naturelle te Parijs. Een Tilburger valt de eer te beurt aan deze bijzondere boekenreeks, oplage één, te hebben bijgedragen. Een andere bekende kunstenaar die eraan heeft meegewerkt was Pierre-Joseph Redouté.
In 1793 werd Gerard van Spaendonck benoemd tot Professeur d'Iconographie, en in 1795 werd hij directeur van de Jardin des Plantes (de koninklijke tuinen van het Louvre) en tevens directeur van de porseleinfabriek te Sèvres. Tussen 1799 en 1801 gaf hij in eigen beheer vierentwintig gravures uit, die naar zijn aquarellen werden vervaardigd. Het waren zes series van vier stuks, die gebundeld werden onder de titel Fleurs dessinées d'après nature par G. van Spaendonck (Paris, chez l'Auteur au Jardin des Plantes). Ze behoren tot de beste plantengravures.
In 1804 ontving hij als een der eersten de pas ingestelde orde van het Legioen van Eer, en in 1808 werd hem door keizer Napoleon de titel van graaf verleend. Gerard van Spaendonck overleed op 11 mei 1822 te Parijs en werd op de beroemde begraafplaats Père Lachaise begraven.
Naar Gerard van Spaendonck werd in 1922 in Tilburg een straat genoemd.
Literatuur: Margriet van Boven en Sam Segal, Gerard & Cornelis van Spaendonck. Twee Brabantse bloemenschilders in Parijs (Maarssen, 1980); Ronald Peeters, De straten van Tilburg (Tilburg, 1987); Ronald Peeters, De Paap van Gramschap. Vier eeuwen schrijven en drukken in Tilburg (Tilburg, 1992).