Louis Sparidans
- Datering van de gebeurtenis: Omstreeks 1930 en bijna 80 jaar later
In 1938 ben ik in Tilburg geboren; ik was erbij maar ik kan het me niet herinneren. Mijn paspoort vermeldt het, dus het moet wel zo zijn. Het was het jaar waarin Nederland zich sinds een paar jaar aan het herstellen was van een economische crisis, die een jaar of zeven/acht daarvoor was begonnen met een crisis op de beurs. Sinds een paar maanden kunnen we ons allemaal voorstellen hoe dat moet zijn geweest maar, vergis je niet, het was tóch helemaal anders.
Mijn vader heeft het me wel eens verteld. Er ontstond (ook in Tilburg) een gigantische werkloosheid. Ook mijn vader had daar last van. Hij was in 1923 met mijn moeder getrouwd en alles tesamen was ons gezin rond 1930 al zes personen groot (later kwamen daar nog vier kinderen bij, waaronder als laatste ikzelf). Maar ook hij werd begin dertiger jaren ontslagen bij Lauwke Tod (de firma Janssens van Buren in de Gasthuisstraat) en er bestonden nog geen wettelijke regelingen voor uitkeringen wegens werkloosheid. Volop ellende dus!
Met medewerking van de vakbeweging, de K.A.B., (de Katholieke Arbeiders Beweging), de Gemeente Tilburg en een zogeheten St.Vincentiusvereniniging, kwam er een steunfonds tot stand onder de naam "Hulp in Nood", een voorloper van de huidige voedselbanken, zou je kunnen zeggen. "Hulp in Nood" voorzag werklozen van wat geldelijke steun maar zorgde ook voor hulp in natura, zoals het verschaffen van blikken vlees e.d. voor gezinnen met kinderen. En intussen werden de werkloze mannen gedwongen om zich in te zetten voor allerhande werkzaamheden. Niet de leukste klusjes uiteraard, maar soms wel nuttig voor de gemeenschap.
Duitsland bereidde zich, onder leiding van ene Adolf Hitler, intussen voor op een nieuwe oorlog, dus de tijd vóór resp. rond mijn geboorte zag er bepaald niet rooskleurig uit. Het was duidelijk een crisistijd!
Als kind heb ik daar uiteraard geen concrete herinneringen aan (zulks dateren immers pas vanaf een leeftijd van vier jaar en ouder) maar alle jaren tijdens mijn lagere-school-leeftijd en nog vele jaren daarna werd er bij herhaling verwezen naar die crisistijd, als je eens ergens over klaagde. Dan werd alles meteen in de kiem gesmoord. Zo'n slechte tijd was er, volgens zeggen, nog nooit geweest, dus aten wij ons "ouw brood" zonder te morren op, alsof het de heerlijkste gebakjes waren. Maar niet heus!
Afgelopen week werd ik er weer aan herinnerd. We zitten voor een paar weken in de Provence, in Zuid-Frankrijk. Tijdens een autoritje naar de Cave Cooperative waar we bij tijd en wijle als we hier zijn onze heerlijkste wijn halen (een Chardonnay-AOC in St.Didier voor 1,60 per liter) zag ik bij een restaurant een bord langs de weg staan waarop een "crisismenu" werd aangekondigd voor 4,50 euro per persoon (alleen op dinsdag). Het was toevallig dinsdag, dus wij stopten er graag.
De ene crisis is de andere niet, dus wij veroorloofden ons, zij met enige terughoudendheid, het menu-tje zoals aangekondigd, met als aperitief een pastis-je, een pichet-je wijn bij het hoofdgerecht en een expresso-koffietje na en dat (alles bij elkaar) voor iets meer dan acht euro per persoon. Het aangeboden anti-crisis-menu (tussendoor), bestond uit een gebraden kippenpoot (goed gaar, het vlees viel van het bot) met rijst, gestoofd in bouillon, met als toetje nougat-ijs met een dot slagroom.
Bij het afrekenen (uit schuldgevoel toch maar met een redelijke fooi) dacht ik met weemoed terug aan mijn vader die in 1987 is overleden; hoe zou hij dat hebben gevonden? Wij hebben daarentegen zelden zo smakelijk gegeten. En nou heb ik het nog niet eens over de charmante bediening! Mag je de huidige crisistijd eigenlijk wel vergelijken met die uit 1930?
Louis Sparidans
Afb. 1 : De aankondiging van het anti-crisismenu, een dagschotel én dessert, voor 4,50 euro (alleen op dinsdag). Zoiets kan alleen in Frankrijk. Of is er inmiddels ook in Tilburg een restaurant met een dergelijke aanbieding? Mail het me even, dan gaan we het daar ook uitproberen!
Afb. 2 : De Cave-Cooperative (La Courtoise) in St.Didier. Overigens (maar dat terzijde) de prijs van de genoemde AOC-wijn gold ook al vóór de crisistijd en dus ook nu nog. Ben je hier in de buurt, zorg dan dat je een paar lege vracjes bij je hebt. Genoemde prijs geldt ook voor rood en rosé.
