Frans Kense
Onlangs is bijgaande brief gevonden (afb. 1 en 2), gedateerd september 1942, gericht aan Boekhandel Bergmans (1), Markt, Tilburg, verzonden uit Püttlingen, een dorp in het Duitse Saargebied.
Aan de achterzijde staat de vermelding:
Harry Bakers, D.A.F-Lagern (2), Saal ‘Pabst’.
Zoals wel meer dat er bij deze brief moet worden verondersteld, zal de toevoeging ‘Saal Pabst’, slaan op de vele Roomskatholieke bewoners van deze barak in dat kamp.
Allereerst de inhoud van de brief, gericht aan boekhandel Bergmans:
Püttlingen 24-9-’42
Hooggeachte Heer!
Met bijzonder veel genoegen en grote dank hebben wij gehoord van uw gulle medewerking, betreffende het zenden van muziek, die wij intussen in zeer goede staat en in de meeste dank hebben ontvangen.
’t Was ons een bijzondere verrassing dat alles zo keurig was uitgevoerd,temeer omdat wij niet anders verwacht hadden dan enkele losse blaadjes waarop gestencilde of getypte letteren stonden.
’t Spreekt vanzelf dat wij hiervoor zeer dankbaar zijn en onze gedachten en gebeden onder de H. Mis ook eens bij boekhandel W. Bergmans zullen zijn. De Mis kennen wij weliswaar nog niet, maar door het zingen vanenkele Maria-liederen die ik inmiddels van mijn vader mocht ontvangen(bij U bekende Fr. Bakers) zullen wij de eerste zondagen de H.Mis opluisteren.
Wees ervan overtuigd, dat al de Hollanders in den vreemde zeer veel aanons lieve Nederland denken, en aan z’n goede bewoners die ons zeer zeker ook niet vergeten.
Hooggeachte Heer, een hartelijke groet, en een ‘houd goeden moed’”, wij doen het ook.
H.F. Bakers (3)
Jan Martens (4)
W. Spronk (5)
Een aantal onderdelen verdient toelichting:
(1) Boekhandel Bergmans op de Markt.
In 1920 zat in het nog bestaande pand, hoek Heuvelstraat-Langestraat de Tilburgse Bibliotheek. In 1922 was daar op Markt 35, de Boekhandel W. Bergmans gevestigd. Officieel stond Bergmans geregistreerd als ’boek- en muziekhandel, uitgever, handel in schrijfbehoeften en aanverwante artikelen’
De eigenaar was in oorlogstijd Henri P.M. Bergmans, geboren in 1908, die verantwoordelijk zal zijn geweest voor de zending (van waarschijnlijk) partituren.
(2) ‘D.A.F.-Lagern’, als afkorting van ‘Deutsche Arbeitsfront’ .
Circa twintig miljoen mensen zijn uit heel Europa in die jaren naar Duitsland getransporteerd en zijn daar als dwangarbeider te werk gesteld. Velen zijn daar ook overleden.
Van de Tilburgse bevolking zijn daar (minimaal) 92 mensen als dwangarbeiders omgekomen. Bovenstaande drie mensen staan daarbij niet vermeld, maar waren dus wel duidelijk dwangarbeiders.
(3) H.F. (Harry) Bakers met vader Fr. Bakers.
Uit de brief blijkt dat de vader, Francis Bakers (1880-1965) een bekende, waarschijnlijk een klant van de muziekuitgeverij Bergmans is geweest.
De zoon Henricus Franciscus (Harry) Bakers, geboren in Woensel in 1918, heeft later tot 1933 in Tilburg gewoond, Fraterstraat 3, dus als inwonend leerling bij de onderwijzersopleiding, de ‘normaalschool St Stanislaus’ van de fraters daar.
In 1933 is hij vanuit Tilburg teruggegaan naar zijn ouders, die in Eindhoven woonden.
(4) Jan Martens
Dit is mogelijk Johannes Martens geweest. Geboren in 1909 in Ginneken (Breda).
In 1930 woonde hij, als timmerman met zijn ouders op het Pieter Postplein nr. 18 hier in Tilburg. Later, in 1938 vertrok het gezin naar Rotterdam.
(5) W. Spronk
Dit moet Engelbertus Johannes Wilhelmus (E.J.W.) Spronk zijn, geboren in Tilburg in 1908. Als zoon van Wilhelmus Spronk en Johanna P. v.d. Watering.
In het geboorteregister in 1908 staat de vader vermeld als pianomaker en in het bevolkingsregister als pianohandelaar.
Het gezin is eind 1908 alweer vertrokken uit Tilburg.
Deze E.J.W. Spronk is in 1934 in Breda gehuwd met Elisabeth M.W. Speekenbrink, geboren in 1911 in Woensel.
Hij zou, volgens deze gegevens de enige van de drie heren zijn, die getrouwd was.
Tevens had hij met zekerheid een muzikale achtergrond, gezien het beroep van zijn vader.
Omdat van geen van de drie heren het overlijden is geregistreerd, doet dat het ergste vermoeden over hun verblijf in Duitsland.
(Met dank aan L.P.)
