Internationale tentoonstelling 1913

De voorbereiding

Zoals ik al eerder schreef bij de intocht der huzaren op 30 april 1913, beschouwde men dit jaar als een jubeljaar. Dus wilde men dit tot een onvergetelijk jaar maken o.m. door het organiseren van een grote tentoonstelling

In 1912 kwam bij een aantal mensen, die al eerder in 1909 een tentoonstelling hadden georganiseerd het idee op om in 1913 –het jubeljaar zoals zij dat noemden, want 100 jaar onafhankelijkheid- opnieuw een internationale tentoonstelling te houden.

Bij de opening van deze tentoonstelling op 18 juni 1913 vertolkte burgemeester Raupp het als volgt:

eener tentoonstelling op het gebied van Nijverheid en Handel, Vakonderwijs en Kunst, in den geest als die van 1909, doch op grooter schaal.

Toen bedoelde heeren dit denkbeeld ter sprake hadden gebracht in eene vergadering met het Gemeentebestuur, gaf dit als zijn oordeel te kennen, dat Tilburg op eene bijzondere wijze behoorde mede te juichen over Neerlands honderd-jarige onafhankelijkheid, dat tevens was het honderdjarig herstel van het Huis van Oranje, waarmede de geschiedenis van Tilburg zoo nauw was samengeweven.

Burgemeester en Wethouders durfden echter, waar nog zoo korte jaren geleden een tentoonstelling wasgehouden, niet aan te sporen dit denkbeeld nader te ontwikkelen, ook met het oog op de vele zorgen en groote kosten, onvermijdelijk verbonden aan 't tot stand brengen eener tentoonstelling, zooals beoogd werd.

Hierdoor niet ontmoedigd bleek weldra dat men aan de hand van de ervaringen bij de inrichtingenexploitatie der tentoonstelling in 1909 opgedaan, niet opzag tegen de vele hinderpalen die overwonnen moesten worden en werden met prijzenswaardige energie de werkzaamheden aangevangen en met kracht voortgezet.

Deze tentoonstelling, uit particulier initiatief alzoo voortgekomen, werd reeds spoedig steun toegezegd door Rijk, Provincie en Gemeente”.

Op 13 augustus 1912 werd in de Tilburgse kranten het programma van de In 1913 te houden internationale tentoonstelling al weergegeven.

De tentoonstelling zou gaan plaatsvinden op het terrein waar later het “Ouw” St. Elizabeth ziekenhuis zou komen, daar waar tegenwoordig het “Jan Wier” is gevestigd en alleen het Carré nog herinnert aan dat ziekenhuis. Andere steden in Brabant werden uitgenodigd tot deelname. Eindhoven reageerde enthousiast en zou zelfs met een eigen paviljoen komen, maar dat bleek helaas geen haalbare kaart, en ‘‘s-Hertogenbosch en Breda hadden al eigen plannen voor een tentoonstelling.

In januari 1913 werd de tentoonstelling aanbesteed en vanaf die tijd verschijnen er regelmatig berichten in de beide Tilburgse kranten over de voortgang.

Ik laat er hier een aantal fragmenten uit volgen die, hoop ik, een beeld geven van de inspanningen die werden getroost.

Tilburgsche Courant 27-mei-1913

Allengs nadert de Tilb. Tentoonstelling hare voltooiing. Een leger arbeiders heeft er sedert eenige maanden,gegraven, gesjouwd getimmerd, geklopt, gespijkerd en geverfd, volgens het plan van den bekwamen architect Alb. Lejeune, totdat er nu een gebouwen Complex verrezen is, waarvan het uiterlijk een machtigen,aestetische indruk maakt en dat kan wedijveren met wat de groote wereldtentoonstellingen bieden.

Terwijl hier de laatste hand gelegd wordt begint men binnen te arbeiden aan de eigenlijke expositie.

Welk een macht vormt de Nederlandsche industrie in al haar uitgebreidheid, dat valt waar te nemen in de machinezaal, waar een keur van machinerieën op alle gebied aanwezig is, gevende te samen een volledig beeld van wat de Nijvere Nederlandsche bevolking wrocht.

Niet minder eerbied zal de buitenlander krijgen,en ook de eigen landgenooten voor hetgeen onze Handel presteert. Want ook deze afdeeling zal, dank de onovertroffen belangstelling een juiste afspiegeling geven van Hollands kracht bij uitnemendheid. Tafrijke buitenlandsche inzendingen maken het mogelijk een vergelijking te treffen, die veelal ten onze gunste zal uitvallen.

Hier is dus één tentoonstelling waar wat te zien en te leeren valt.

Teneinde de aantrekkelijkheid voor de bezoekers te verhoogen is een heerlijke tuin met grooten fontein op het middenterrein aangelegd. De uitsluitend paarskleur van dezen tuinaanleg zal treffend uitkomen tegen de wit met goud geschilderde gebouwen m een lustverblijf zijn voor hen, die kijkens moede eenige oogenblikken wenschen uit te rusten.

Naast sport- en kermisterreinen waar steeds feest in overvloed zal worden gevierd, is de bijzondere attraction de “Bloemenstand”. Een lusthof, zooals men zich haast niet denken kan, een paradijs van bloemen, overgoten door een zee van licht - 12000 electrische lichtjes- waarin het hoog opspringende water der fonteinen schitteren zal als diamant.

't Is alles reeds in een vergevorderd stadium zoodat met gerustheid én blijmoedigheid de openingsdag — 18 Juni a.s.— mag worden tegemoet gezien.

De Nederlandsche bouw en schilderkunst is vertegenwoordigd op eene wijze zooals wellicht op een tentoonstelling nog nimmer saam gebracht. Geen enkele van de voornaamste levende Hollandsche meesters ontbreekt. Men behoeft daarvoor slechts in te zien onderstaande volledige lijst der exposanten.

Nieuwe Tilburgsche Courant 30 mei 1913:

In het onderwijspaviljoen op de Tilburgsche tentoonstelling zal, naar wij vernemen, een afdeeling worden opgericht van het R. K. Instituut voor Doofstommen te St. Michielsgestel.

In het paviljoen zullen worden tentoongesteld verschillende handwerken, vervaardigd door de doofstommen van bovengenoemde inrichting, o.a. schoenen, typografisch werk, fröbelwerk enz.

Op een nader te bepalen dag zal in dit paviljoen een openbare les worden gegeven door de leeraren van het Instituut aan de doofstommen leerlingen, welke les toegankelijk zal zijn voor belangstellenden.

Tilburgsche Courant 3 juni 1913:

Wij ontvingen heden de net uitgevoerde feestwijzer van de groote internationale kegelwedstrijden welke gedurende de Tentoonstelling op vier speciaal daartoe aangelegde prachtige banen .

De wedstrijden bestaan uit: a. korpswedstrijd, b, Personeele wedstrijd, g vrijbaanwedstrijd; d. kampioenwedstrijd en e. Dameswedstrijd…. De korpsprijzen bestaan uit: 1e prijs groote zilveren lauwerkrans aangeboden door den heer Jos Brouwers, benevens f 50.-; de 2e, 3e 4e, 5e 6e en 7e. alle een groote verguld zilveren medaille benevens resp. f30, f20, f10, f5, f5, en- f5. De overige 13 prijzen zijn alle verguld zilveren medailles. Deze prachtige prijzen zullen ongetwijfeld een lokmiddel voor vele korpsen zijn om hun geluk eens te beproeven.

De vrije baan prijzen zijn al even aanzienlijk. leder winner ontvangt een kunstvoorwerp benevens geldsommen, van f100.-, f75, f6O f25, f10, en ,f7.50. de 10e prjjswinner ontvangt nog f7.50.

De prijzen personeel en kampioen bestaan uit medailles ,benevens geldsommen van f3O- tot f5-

Waar zulke groote sommen worden gegeven, daar kan het niet anders of de deelneming moet groot zijn.

De regeling is bij den heer Alb. v. Beurden als voorzitter en C. v. der Ven als secretaris in goede handen.

Nieuwe Tilburgsche Courant 7 juni 1913

Men kan er zoo zachtaan pleizier in gaan krijgen!

De gebouwen naderen hun voltooiing,ook in het uitwendige. De monumentale tuin begint duidelijk kenbare trekken te vertoonen. In de zalen zijn de monteurs reeds flink bezig — en de volgende week zal een zwerm collega's zich daarbij voegen.

De bloemenstad is druk bezig haar fraai gewaad van kleurige bloemen en donzig groen om te slaan — het moet daar tooverachtig schoon worden.

En wat men van de attracties hoort! Verbeeld u lezer, vuurwerk overdag, echt Japansch vuurwerk; 38 muziekkorpsen behalve de eigen muziek der tentoonstelling: naast het groote concours hippique nog een tweede Hipppiseh feest, een ballon-vossejacht, dat wil zeggen dat een ballon wordt opgelaten en andere ballons met koene luchtvaart die ballon achterna gaan om te landen het dichtst bij den vos; een andere ballonopstijging, zonder gas, met heete lucht alleen, zonder schuitje terwijl de luchtvaarster aan de trapeze hangt; en wat al meer, behalve nog de talrijke congressen

Wij vernemen, dat bij gelegenheid van de gewestelijke uitvoering van hel Zuider-Gewest van het Nederlandsch-Gymnastiekverbond, 's morgens de besturen op het stadhuis door den burgemeester van Tilburg zullen worden ontvangen.

Op 6 juni wordt bekend dat Minister Talma op woensdag 18 juni de tentoonstelling officieel zal openen en hem ’s avonds een diner aangeboden zal worden door het Hoofd-comité. Daarbij zullen de burgemeester, enkele vertegenwoordigers van de gemeente en de pers “aanzitten”.

Woensdag 11 juni weten de kranten te melden dat Koningin Wilhelmina in juli –vermoedelijk dinsdag de 15e- de tentoonstelling wil bezoeken.

Nieuwe Tilburgsche Courant 11 juni 1913

Douaneaangelegenheid.

Ten einde het lossen der verschillende goederen bestemd voor de tentoonstelling en komende uit het buitenland zooveel mogelijk te bespoedigen, heeft de inspecteur der indirecte belastingen toegestaan, dat vanaf heden, bedoelde goederen op het terrein zelf door de douane worden geverivieerd.

Tilburgsche Courant 12 juni 1913

DE 1000ste ENTREE-KAART.

Er is een ware vloedgolf,van aanvragen op het secretariaat neergestort, om abonnement-entréekaarten. Gisterenavond was de 1000ste entréekaart uitgegeven.

Uit een oogpunt van huis-houd economie is dat zeer verstandig van het publiek.

En de prijs is, wanneer men onbevooroordeeld nagaat welke gemakken men van zoo’n kaart kan hebben waarlijk niet te hoog. Zooals men weet zijn de kaarten tot Zaterdag aan den gestelden gereduceerden prijs te verkrijgen; na dien datum worden de prijzen opgezet.

Het aantal inzendingen

Booze tongen blaffen rond, dat de qualiteit der exposanten niet recht evenredig zijn aan de uiterlijke pracht der gebouwen en tuinaanleg.

Toch vergissen die individuen zich schromelijk. Ten bewijze enkele cijfers

De Machinezaal telt 88 exposanten; de Nijverheidszaal 185, de onderwijsafdeeling 22, de kunstzaal 212, de tuinen 16.

Wie lastert nu nog verder ? Over de qualiteit later.

Verder zal ook het Circus Hagenbeck, met 250 personeelsleden en 300 dieren enkele dagen voorstellingen geven, (wat we er tegenwoordig ook over mogen denken) en op 6 juli wordt er een Esperantodag georganiseerd.

Tot zover mijn lang niet volledige relaas over de voorbereiding van de tentoonstelling die van 18 juni tot 18 augustus zou gaan duren.

Ik hoop binnenkort met enkele artikelen ontleend aan de beide Tilburgse kranten verslag te kunnen doen over het verloop ervan.

Henk van Mierlo

Nuenen

Afbeeldingen: advertenties uit de NTC, foto’s uit BeeldonLine van het Regionaal archief Tilburg

Tilburg Wiki: